نقش والدین در پیشگیری از خودکشی نوجوانان (بخش اول)

عوامل مختلفى همچون :  شکست در تحصیل، اختلاف حاد بـا والـدین، از دست دادن والدین، طرد شدن توسط یک دوست را مى توان زمینه ساز خودکشى نوجوانان دانست . 

نقش تاثیر گذار والدین در پیشگیری از خودکشی نوجوانان

در آمریکا خودکشى سومین علـت مـرگ در بین نوجوانان است. میزان اقدام به خودکشى نوجوانان در سال هاى اخیر بالا رفته است، در آمریکا خودکشى سومین علـت مـرگ در بین نوجوانان است. میزان خودکشى منجر به مرگ در سنین زیر 12 سال بسیار نادر است، بچه هـاى کوچـک از طرح ریزى واقع گرایانه براى خودکشى و انجام دادن آن ناتوان هستند.
به نظر مى رسد ناپختگى شناختى نقـشى محافظتى در مقابل خودکشى کودکانى دارد که آرزوى مرگ مى کننـد، ولـى در دوره ى نوجـوانى و پـس از بلـوغ میزان خودکشى بیشتر مى شود. به ویژه میزان خودکشى منجر به مرگ نیز در نوجوانان بیشتر شده است.
افـزایش میـزان خودکـشى در سـن نوجوانى نشان مى دهد که نوجوانان فشار بیشترى را تجربه مى کنند، یا توان مقابله ى کمترى دارنـد، هـمچنـین تصور مى شود میزان فزاینده ى آمار خودکشى بازتاب تغییرات محیط اجتماعى، تغییر نگرش نسبت به خودکـشى و فراهم شدن فزاینده ى وسیله ى خودکشى است.
 

علل خودکشی در نوجوانان

سست شدن پیوندهاى عاطفى در خانواده ها و جوامع معاصر و افزایش فشارهاى خـانوادگى و اجتمـاعى بـراى کسب موفقیت هاى تحصیلى و شغلى، از جمله عوامل مهمى هستند که در میزان بالاى استرس و افزایش میـزان خودکشى در نوجوانان نقش دارد.
عوامل مختلفى مى تواند زمینه ساز خودکشى باشد، عواملى نظیر شکست در تحصیل، اختلاف حاد بـا والـدین، از دست دادن والدین، طرد شدن توسط یک دوست، به هم خوردن غیرمترقبه ى یک نـامزدى، تـرس از بیمـارى جسمى یا روانى. اینها همگى عواملى است که ممکن است اقدام به خودکشى را تسریع کند.
خصوصیات همگانى در نوجوانانى که خودکشى مى کنند ناتوانى آنان در یافتن راه حلى براى مـسائل و فقـدان راهبردهاى مقابله اى براى مدارا کردن با عوامل استرس زا و اضطراب آور است.
میـزان خودکـشى در مبتلایـان بـه اختلالات روانى بالاست، متداول ترین اختلال مستعدکننده ى خودکشى افسردگى است.
همچنـین عـواملى چـون مصرف مواد مخدر و الکل، سابقه ى اقدام به خودکشى، رفتار ضداجتماعى یـا پرخاشـگرانه، آسـیب هـاى روانـى و سابقه ى خانوادگى خودکشى در این خصوص دخیل است.
خودکشى هاى دسته جمعى در بین نوجوانانى که همدیگر را مى شناسند یا به یـک مدرسـه مـى رونـد گـزارش شده است.
رفتار خودکشى ممکن است اقدام هاى مشابهى در گروه همتاها از طریق همانندسـازى بـه وجـود آورد که به آنها خودکشى تقلیدى مى گویند. در واقع ممکن است نوجوان اقدام به خودکشى شخص قبلـى را الگـوى خود قرار بدهد.
همچنین درج خبر یک خودکشى در مطبوعات و پرداختن مفصل به آن هم مى توانـد روى میـل بعضى از نوجوانها براى اقدام به خودکشى تأثیر بگذارد.
برخى عوامل نیز تسهیل کننده ى اقدام به خودکشى است، به ویـژه در دسـترس بـودن ابـزار خودکـشى نقـش مهمى دارد. دسترسى به اسلحه ى گرم عامل تسهیل کننده ى مهمى براى خودکـشى (بـه ویـژه در پـسرها) اسـت. دسترسى به مواد مسموم کننده (به ویژه در دخترها) مى تواند خودکشى را تسهیل کند.
 

نقش خانواده در اقدام به خودکشی در نوجوانان

خلاصه اینکه نوجوانانى که دست به خودکشى مى زنند، به طور معمول زمینه اى طولانى مدت از عـدم ثبـات و ناسازگارى در خانواده دارند، نظیر:
– اختلاف با اعضاى خانواده و دوستان
– طرد شدن از طرف خانواده
– از دست دادن والدین (به ویژه قبل از 13 سالگى)
– رفتار پرخاشگرانه توسط والدین
– و…
این مسائل به احساس گسستگى منجر مى شود و آنها نمى توانند با والدین و دوستان رابطـه ى خـوبى برقـرار کنند یا از آنها کمک بخواهند، در نتیجه منزوى، مأیوس و ناامیـد مـى شـوند و در نهایـت اقـدام بـه خودکـشى مى کنند.
 

عوامل خطر در خودکشی در نوجوانان

نوجوانانى که یک بیمارى روانپزشکى خصوصاً افسردگى دارنـد در خطـر خودکـشى هـستند . ایـن نوجوانـان درباره ى آینده احساس یأس و درماندگى فراوان مى کنند و امیدوار به بهبود وضـعیت خـود نیـستند، لـذا ممکـن است اقدام به خودکشى کنند.
 

علایم هشداردهنده ى خودکشى در نوجوانان افسرده :

– تغییر ناگهانى خلق (نوجوانى که افسرده بوده ناگهان به صورت غیرقابل توجیه خوشحال مى شود.)
– تشدید علایم افسردگى و بى قرارى مداوم
– بخشندگى غیرعادى (نوجوانى که دارایى هایش را مى بخشد.)
– کوشش جهت منظم کردن امور شخصى (مثل حل و فصل کردن مشکلات ارتباطى)
– اختلال خواب
– اختلال خوردن
– عدم رغبت به دیدار دوستان و نزدیکان
– انزوا و گوشه گیرى
– گریه کردن (نوجوانى که بیش از اندازه گریه مى کند.)
– اشتغال ذهنى به مرگ
– صحبت دایمى از مرگ (من به این فکر هستم که مردن چیست؟ آرزو مى کردم که کاش مرده بودم.)
– صحبت درباره ى راه هاى مختلف خودکشى
– سؤال کردن دربارهى دوزهاى کشنده ى داروها (نوجوانى که مـى پرسـد چـه تعـداد قـرص دیازپـام کـشنده است؟)
– نوجوان افسرده اى که چیزهاى مرگ آور مثل دارو و سم تهیه مى کند.
– نوجوان هایى که سابقه ى خانوادگى خودکشى دارنـد – بـه ویـژه آنهـایى کـه یکـى از والـدین یـا خـواهران و برادرانشان اقدام به خودکشى کرده اند – با احتمال بیشترى اقدام به خودکشى مى کنند. به دلیل اینکه در رفتار خودکشى، ژنتیک سهم دارد.
– نوجوانانى که از الکل یا مواد مخدر استفاده مى کنند، به ویژه وقتى افسرده هستند و سابقه ى رفتار پرخاشگرانه دارند در معرض خطر بالاى خودکشى هستند.
– نوجوانانى که اقدام قبلى خودکشى داشته اند بیشتر در معرض خطر خودکـشى هـستند، در ایـن هـا احتمـال خودکشى موفق نیز بیشتر است. بر اساس مطالعات قبلى 40 درصـد از نوجوانـانى کـه از خودکـشى مـى میرنـد سابقه ى اقدام به خودکشى دارند.

ادامه دارد ...

نویسنده : دکتر شاهرخ امیری ، فوق تخصص روان پزشکی کودک و نوجوان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز
منبع: کتاب مشکلات نوجوانان: راهنمای والدین برای رفتار با نوجوانان” . تألیف دکتر شاهرخ امیری. انتشارات قطره

بیشتر بخوانید :
چرا نوجوانان اقدام به خودکشی می کنند؟
خودکشی در نوجوانان
چرا مهم است که درباره ی خودکشی بدانیم؟​​​​​​​
خودکشی در دانش‌آموزان
افسردگی در کمین نوجوانان
موانع کشف و پیشگیری از خودکشی