روش های تربیتی فرزند (بخش اول)

شناخت و درک شخصیت و خلق و خوی کودک یکی از اصلی ترین شیوه های تربیتی مناسب کودکان است.
 

چکیده: دوران کودکی به عنوان حساس ترین دوران هاست که خانواده می‌توانند با آگاهی، سبب رشد و ترقی کودک در بزرگ سالی شوند. با ما همراه باشید.

تعداد کلمات 1028 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه

داشتن فرزند نیکو و شایسته، خواسته ی  ذاتی و طبیعی همه انسان هاست. داشتن فرزندانی سالم و صالح آرزوی است که همه به دنبال آن هستند؛ فرزندانی که روشنی بخش دیده و شادی بخش جان آن ها باشد و با نگاه کردن به آن، لذت ببرند. 
از دیدگاه ائمه معصومین علیهم السلام و به خصوص حضرت علی(علیه السلام) فرزندان انسان تربیت پذیرند و اگر پدر و مادر از شیوه‌ها درست و اصول تربیتی صحیح آگاه باشند، از این ویژگی و تربیت پذیر بودن انسان به خوبی بهره می‌برند و فرزندان خویش را در رسیدن به بالاترین درجه‌های علمی و معنوی یاری می‌رسانند. آن حضرت بر اساس اصل «تربیت پذیر بودن انسان»، یکی از حقوق فرزندان بر پدر را، تربیت شایسته فرزند می‌داند و می‌فرماید: «حق الولد ان یحسن اسمه ویحسن ادبه و یعلمه القرآن؛ حق فرزند بر پدرش این است که نام نیکو برای او برگزیند و به خوبی ادب و تربیتش کند و به وی قرآن بیاموزد».(۱) آن حضرت در کلامی دیگر فرموده است: «ما نحل والد ولدا نحلاً افضل من ادب حسن؛ هیچ پدری به فرزندش، موهبتی مانند تربیت نیکو نبخشیده است».(۲) آن حضرت در سخنی در این باره، به فرزندش امام حسن(علیه السلام) می‌فرماید: «فبادرتک بالادب قبل ان یقسو قلبک و یشتغل لبک؛ پیش از آن که قلب تو دچار قساوت و اندیشه ات سرگرم [ امور بیهوده] شود، به تربیت تو پرداختم».(۳)
پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) در جایی فرمود: «هر درختی میوهاى دارد و میوه دل، فرزند است.»(4)
همچنین آن حضرت، داشتن فرزند صالح و نیکوکار را از سعادت و خوشبختى مرد می دانستند (5) و او را به گل توصیف می کردند.(6) پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) فرزند صالح را «ریحانه»اى معرفى کرده است که خداوند آن را به بندگانش عطا می فرماید.(7)
" بنابر تحقیقاتی که به وسیله دانشمندان رفتارشناس صورت گرفته، بیش‌تر نابسامانی‌ها و بزهکاری‌های رفتاری در بزرگسالان، نتیجه تربیت غلط و برخورد ناصحیح در دوران اولیّه رشد و آغاز سال‌های زندگی است. در واقع، اساس و پایه اصلی شکل گیری شخصیت انسان در دوران هفت سال اوّل زندگی است؛ همان دوران حساسی که کودک در کنار والدین به سر می‌برد"(8)
 

بهترین شیوه در تربیت اخلاقی، روش الگویی است؛ یعنی پدر و مادر با رفتار و کردار خود فرزندان خویش را عملا با اخلاق پسندیده آشنا سازند و بذر ارزش های اخلاقی را در وجود آنها پرورش دهند. مجموعه رفتار و کردار والدین و روابط آن دو باهم فضای روحی و اخلاقی ویژه ای را در خانه وجود می آورد.
بسیاری از خانواده ها دوست دارند که بهترین روش های تربیتی را یاد بگیرند و به فرزندان خودشان، آن روش ها را تحمیل کنند و غافل هستند که رفتار و کردار خودشان، بیشترین تاثیر را در رشد شخصیت کودک دارد. 
 

شناخت و درک شخصیت و خلق و خوی کودک یکی از اصلی ترین شیوه های تربیتی مناسب کودکان است که سبب شناسایی بهتر استعدادها و تمایلات کودکان نیز می شود.روش های متفاوتی برای تربیت کودک وجود دارد که والدین می توانند با آگاهی از آن ها کودکان خود را تربیت کنند و یک روش قطعی و صحیح برای تربیت کودکان وجود ندارد. والدین باید متناسب با شخصیت فرزندان خودشان با او رفتار و نکات تربیتی را به او آموزش دهند. 
 

ثبات داشتن در رابطه با کودک یکی از اصول مهم فرزند داری است که ممکن است در پیروی از آن در موقعیت های روزانه با مشکل مواجه شوید. اگر هنگامی که کودک کاری را انجام می دهد به او لبخند بزنید لکن در زمان دیگری همان کار یا شبیه آن را انجام دهد به او سخت بگیرید کودک به شدت دچار سردرگمی می شود. چرا این عمل در یک زمان خطای بزرگی بود و در زمان دیگر خنده آور؟ هنگامی که اجازه می دهید حالات خلقی شما عکس العمل هایتان را نسبت به کودک تحت تاثیر قرار دهد، قرار گرفتن در این بی ثباتی آسان می شود. پس مواظب باشید کودک خود را به علت رفتار مثبت که انجام داده تشویق نمایید و به علت رفتار منفی تنبیه نمایید نه اینکه ملاک تشویق یا تنبیه شما حالات خلقی شما باشد. روزی شاد و پر حوصله و روز دیگر به دلایل گوناگون خسته و بی حوصله. اگر دوست دارید که فرزند با شخصیت داشته باشید، باید در نحوه ای برخورد خود با آنها دقت داشته باشید. شخصیت فرزندان خود را به خوبی بسازید. 
 

کودکان باید به طور کامل با حد و حدود و خط قرمزها آشنا باشند و به وضوح بدانند چه کارهایی پذیرفته و کدام کارها غیر قابل قبول هستند. با تعیین حد و حدود برای فرزندتان مشخص می کنید از وی چه انتظاری دارید و محدوده آزادی عمل او کجاست. 
مثل خانواده های که بچه های خودشان را آزاد می‌گذارند باشید و نه شبیه کسانی که دنیا را برای فرزندان خودشان تبدیل به زندان انفرادی می‌کنند. 

پاورقی 
1.شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم: مشهور، 1385، حکمت 391
2. میرزاحسین نوری‌طبرسی، مستدرک الوسائل، ج۲، ناشر: آل البیت (ع)، 1369، ص625
3. شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم: مشهور، 1385، نامه 31
4. حسام الدین متقى هندى، کنز العمال، ج 16، بیروت: موسسة الرسالة ، 1409، ص 457
5. محمدبن حسن حرّ عاملى، وسائل الشیعه، ج 7، ناشر: موسسه النشر الاسلامی، 1393، ص 97
6. مجلسی‌، محمد‌باقربن محمدتقی‌، بحارالانوار، ج 10، تهران‌: دار‌الکتب‌الاسلامیه‌، 1362، ص 292
7. همان. ص 292
8. والدین و مربیان مسئول، فرهادیان، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی (بوستان کتاب)، 1377 ، 49

منبع
شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم: مشهور، 1385
میرزاحسین نوری‌طبرسی، مستدرک الوسائل، ج۲، ناشر: آل البیت (ع)، 1369
حسام الدین متقى هندى، کنز العمال، ج 16، بیروت: موسسة الرسالة، 1409
محمدبن حسن حرّ عاملى، وسائل الشیعه، ج 7، ناشر: موسسه النشر الاسلامی، 1393
مجلسی‌، محمد‌باقربن محمدتقی‌، بحارالانوار، ج 10، تهران‌: دار‌الکتب‌الاسلامیه‌، 1362
والدین و مربیان مسئول، فرهادیان، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی (بوستان کتاب)، 1377