ریحان و خواص درمانی آن (بخش اول)

ریحان گیاهی معطر از خانواده نعناعیان است. از ریحان بیشتر برای چاشنی و معطر کردن غذاها استفاده می‌شود. آیا می‌دانید ۳۵ نوع متفاوت ریحان وجود دارد که در اندازه و شکل‌های مختلف هستند؟ از این میان، درمورد ریحان مقدس بیشتر از دیگر ریحان‌ها تحقیق و بررسی شده است. ریحان مقدس ویژگی‌های درمانی قدرتمندی دارد. تا به امروز حداقل ۶ نوع اسانس مختلف از دانه‌ها، ریشه، برگ‌ها و ساقه‌ی این گیاه استخراج شده است. ریحان مقدس با نام علمی Ocimum sanctum L یا Ocimum tenuiflorum L، گیاهی ضدالتهاب، ضدباکتری و دارای خواص آداپتوژن قوی است. گیاهان آداپتوژن، بدن را برای غلبه بر اضطراب و بیماری‌ها تقویت می‌کنند.
 
ریحان داروی بسیار مهمی در بیشتر سیستم‌های دارویی سنتی و رایج بین عموم مردم، مانند آسیای جنوب شرقی و هند است. هندی‌ها، ریحان را با نام تولسی می‌شناسند و آن را گیاهی مقدس می‌نامند. هزاران سال است که از این گیاه در بیش از ۳۰۰ درمان گیاهی در طب آیورودا در هند، از جمله تنتور(که با خیساندن گیاه در الکل سفید و آب تهیه می‌شود)، دمنوش، پماد و نوشیدنی، استفاده می‌شود. آیورودا طب باستانی است که در آن از گیاهان طبی، ماساژ و یوگا برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌شود. همچنین تولسی، الهه و سمبل مهمی در مذهب هندوست. درحقیقت تولسی در زبان سانسکریت به‌معنای بی‌همتاست.
 

بنابر مطالعات علمی، ریحان ویژگی‌های ضدالتهابی، آنتی اکسیدانی و کاهنده‌ی درد دارد. این گیاه ضدسرطان، تب‌بر، پیشگیری‌کننده دیابت، حافظ کبد و رگ‌های خونی است و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند. همچنین با آن می‌توان محلولی ضداضطراب تهیه کرد.
 ریحان حاوی اسانس‌های روغنی فرار مملو از آنتی اکسیدان است که آب‌گریزند. یعنی در آب حل نمی‌شوند و آن‌قدر کوچک و سبک هستند که از هوا و منافذ پوست‌مان عبور می‌کنند. عطر و طعم متمایز ریحان به‌دلیل وجود این اسانس‌های فرار است که البته ویژگی‌های شفابخشی را نیز در خود دارند.
 
گیاهانی مانند ریحان که حاوی اسانس هستند می‌توانند از خود در برابر آفت‌هایی چون حشرات، جوندگان و گونه‌هایی از باکتری‌های درون خاک دفاع کنند.
 ریحان مقدس، رایج‌ترین ریحانی است که در تهیه‌ی غذاهای ایتالیایی استفاده می‌شود و به‌دلیل اینکه سرشار از آنتی اکسیدان، منیزیم و انواع ویتامین‌هاست، برای سلامت بدن خواص بسیاری دارد. همچنین از زمانی‌ که مشخص شد این گیاه ضدباکتری است و توانایی ضدمیکروبی دارد، در تولید عطر، شوینده‌های خانگی و محصولات بهداشتی-دندانپزشکی نیز استفاده می‌شود.
 
ریحان فاقد چربی، پروتئین، قند یا فیبر است اما ۱/۲ فنجان ریحان تازه خردشده (حدود ۸ قاشق غذاخوری) حاوی ترکیبات زیر است:
 ۲ کالری؛
۵۶ میلی‌گرم ویتامین A؛
۸۸ میلی‌گرم ویتامین K؛
۰/۲۴ میلی‌گرم منگنز؛
۴ میلی‌گرم ویتامین C.
 

 یکی از خواص اسانس ریحان، توانایی آن در مبارزه با صدمات رادیکال های آزاد و مراقبت از ساختار دی‌ان‌ای و سلول‌های بدن است. ریحان حاوی دو نوع آنتی‌اکسیدان فلاونوئید مهم حلال در آب به‌نام‌های اورینتین‌ (orientin) و وایسینر (viceninare) است که از گلبول‌های سفیدخون ،محافظ سیستم ایمنی بدن، و همچنین ساختارهای سلولی که در آنها دی‌ان‌ای ذخیره می شود، مراقبت می‌کنند.
 
آنتی‌اکسیدان‌های موجود در ریحان از تغییر شکل کروموزوم‌ها که موجب جهش سلولی و رشد سلول‌های سرطانی می‌شود، پیشگیری می‌کنند. در بدن به‌دلیل مواد سمی موجود در رژیم غذایی، آلودگی‌های محیط‌زیست و تابش نور خورشید، تنش اکسایشی رخ می‌دهد. در تنش اکسایشی، تعداد رادیکال‌های آزاد بیماری‌زا در بدن افزایش می‌یابد و بدن مستعد ابتلا به سرطان می‌شود. اما آنتی‌اکسیدان‌های ریحان، با اکسیده‌شدن مبارزه می‌کنند و درعین‌حال از اثرات پیری می‌کاهند.
 

ریحان حاوی اسانس‌های قوی، ازجمله اوژنول (eugenol)، سیترونلول (citronellol) و لینالول (linalool) است. این اسانس‌ها، نوعی بازدارنده‌های آنزیمی هستند که التهاب موجود در بدن را کاهش می‌دهند. التهاب عامل اصلی بیشتر بیماری‌ها مانند بیماری قلبی، روماتیسم مفصلی و بیماری‌های التهابی روده است.
 

بررسی‌های بالینی تغذیه و سرطان نشان می‌دهد، ریحان حاوی گیامغذی‌هایی است که به‌طور طبیعی می‌تواند از بروز سرطان پوست، کبد، سرطان دهان و سرطان ریه ناشی از وجود مواد مضر شیمیایی جلوگیری کند. همچنین ریحان فعالیت آنتی اکسیدانی را افزایش داده و سلول‌های مضر را ازبین می‌برد و جلوی رشد تومورهای سرطانی را می‌گیرد.
 
در آزمایش‌های روی حیوانات مشخص شد، عصاره‌ی ریحان از بدن در برابر سرطان و مرگ‌ومیر مراقبت می‌کند و در همان حال می‌تواند بافت‌های سالم و سلول‌ها را از اثرات منفی درمان‌های مربوط به سرطان مانند پرتو درمانی یا شیمی درمانی دور نگه دارد. درواقع می‌توان از عصاره‌ی ریحان به‌عنوان نوعی روش درمانی مکمل سرطان استفاده کرد. این عصاره حتی برای افرادی که تحت انواع درمان‌های سنتی هستند نیز کاربرد دارد.

 

یکی دیگر از خواص اسانس‌های ریحان، محافظت از بدن در برابر رشد باکتری‌های مضر است. در بررسی‌ها مشخص شده که عصاره‌ی ‌ریحان حتی می‌تواند جلوی رشد گونه‌های مقاوم باکتری‌هایی را که به درمان‌های آنتی بیوتیکی پاسخ نمی‌دهند، بگیرد. هنگامی که محققان دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه لودز در لهستان، درمورد اثر فعالیت ضدباکتریایی روغن ریحان روی بیماری‌هایی مانند ایی-کولی (E.coli) و باکتری‌های قدرتمند دیگر جمع‌آوری‌شده از بیماران مبتلا به عفونت بررسی کردند، به این نتیجه رسیدند که ریحان علیه گونه‌های مختلف باکتری‌ها عمل کرده و جلوی رشد آنها را می‌گیرد. دستیابی به این نتیجه، محققان را تشویق کرد تا درمورد چگونگی مبارزه‌ی ریحان و دیگر اسانس‌های ضدباکتری با بیماری‌ها و عفونت‌های مقاوم در برابر آنتی بیوتیک نیز تحقیق کنند.

ادامه دارد...

منیع : سایت چطور