اینترنت و دنیای نوجوانی (بخش اول)

یکی از منابعی که نوجوانان برای کسب اطلاعات از آن استفاده می کنند، اینترنت می باشد. 
 

شاید انسان هایی که بر روی کره زمین زندگی می کنند، هیچگاه فکر نمی کردند، انسان بتواند ابزاری را بسازد که در آن بتواند در یک زمان کوتاهی با انسان دیگری در آن سوی کره زمین ارتباط بگیرد و حجم بالایی از اطلاعات را به راحتی تبادل کند. اما امروز این اتفاق افتاده است. شبکه جهانی ای که از آن به عنوان اینترنت[1] نام می بریم، به عنوان یک رسانه اجتماعی[2] توانسته است، نفوذ گسترده ای بر زندگی انسان مدرن و پست مدرن در ابعاد فردی و اجتماعی او داشته باشد.
این نفوذ دارای آثار مثبت و منفی ای بوده است که گاه عدم توجه به آثار منفی آن، زمینه ساز مسائل فردی و اجتماعی در حوزه روان شناختی و جامعه شناختی شده است. شاید این را می شود گفت که بیشترین قشری که در این مورد به عنوان مسئله اجتماعی با آن درگیر شده است، نوجوانان و جوانان هستند. آسیب هایی که یک نوجوان می تواند از فضای مجازی بر او عارض شود، صرفاً یک آسیب فردی و یا صرفاً یک آسیب اجتماعی نیست، بلکه هر کدام این ها (فردی و اجتماعی) دسته آسیب هایی را به همراه دارد که باید برای درمان آن کاری انجام داد.
 

شاید نتوان هیچ دوره ای را به اندازه دوران نوجوانی مهم دانست. دورانی پر از فراز و نشیب که این فراز و نشیب ها می تواند موجب شکل دهی هویت درست او و یا تخریب آن باشد. از همین روی، لازم است هر آنچه که می تواند بر هویت بخشی درست این دوران و گذر مناسب آن کمک و یاری رساند، به کار گرفته شده و در مقابل، از هر آنچه که به گونه ای مانع رشد نوجوان و شکل گیری درست هویت اوست، اجتناب و دوری کرد.
تلویزیون، اینترنت و هر آنچه که به عنوان رسانه های جمعی و اجتماعی از آن یاد می شود، در شکل دهی هویت و شخصیت کودک، در این دوران بسیار نقش مهمی را ایفا می کنند. مشغولیت هایی که این رسانه ها برای نوجوان ایجاد می کنند، باید به گونه ای باشند که رشد و تربیت او را به همراه داشته باشند و به گونه ای با دادن دانش ها و اطلاعات درست به او، راهی برای افزایش شناخت و ایجاد انگیزه در پدیدایی رفتارهای مناسب در نوجوان باشد.
 

برای تحلیل بهتر چرایی این موضوع باید دوران نوجوانی را به خوبی شناخت، نیازهای او را دانست، با طرز فکر او آشنا شد، هیجانات او را کنترل کرد، رفتارها او را درک کرده و با سطح فهم و نیازهای او سنجید. مجموعه این عوامل باعث می شود تحلیل درستی از نوجوان و نوجوانی داشت. تحلیل رفتارها، گرایش ها و باورهای نوجوان به همین سادگی نیست و باید به طور کلی بر عناوین نام برده شده، احاطه داشت.
با توجه به ویژگی های دوران نوجوانی می توانیم این عوامل را به عنوان عوامل مهم در گرایش نوجوانان به سمت اینترنت بیان داریم:[3]
 

در کتاب های روان شناسی، کودک را به عنوان «دانشمند کوچک» معرفی می کنند، چرا که از راه انجام تجربه (آزمایش) به دنبال شناخت دنیای پیرامون خود هست. ولی خوب است این امر توجه شود که پایان یافتن دوران کودکی به معنای پایان یافتن دوران کنجکاوی انسان برای دانستن نیست. بلکه این قصه ادامه دارد. عطش دانستن در زندگی انسان می تواند تا پایان عمر در او زنده باشد. در نوجوانی به خاطر رشد عقلی و وارد شدن به دنیای تفکرات انتزاعی این میل به دانستن از روش های متنوعی سعی در تامین خود دارد. والدین، معلم و مربی، گروه های همسال، کتاب و ... از جمله این موارد هستند که می توانند نیازهایی که مربوط به حس کنجکاوی نوجوان هست را ارضا کنند.
نوجوان در تامین این حس خود به منابعی که به راحتی در دسترس او قرار دارند و نیز دارای امنیت و اعتماد بیشتری است رجوع می کند. به راحتی نمی توان گونه های اطلاعات مورد نیاز را با منابع رجوع نوجوان تقسیم بندی کرد. بدین معنا که در کدام یک از مواردی که به دنبال کسب اطلاعات هست به کدام منبع اطلاعاتی رجوع می کند.نوجوان برای کسب اطلاعات ورزشی خود ممکن است به دوستان، تلویزیون و یا اینترنت رجوع کند و دیگر موارد هم به همین حالت است. ولی می توان این را به یقین گفت که اینترنت برای نوجوان یک منبع راحت و دم دستی به شمار می آید که حتی می تواند محرم نوع اطلاعاتی که او به دنبال دانستن آن باشد، هست.
با این بیان، خطرهایی که می تواند یک نوجوان را تهدید کند، مشخص می شود. دریایی از اطلاعات بدون نظارت در سایت های اینترنتی برای یک نوجوان مهیاست و این هست که خود آسیب به شمار می آید. از همین روی باید برای آن از سوی والدین و سیاستگذاران فرهنگی برنامه ها و محدودیت هایی قرار داده شود. راه اندازان سایت های اینترنتی برای خود تعهدی در سالم نگه داشتن جسم و روان کودک، نوجوان و جوان ندارند و این همان نکته ایست که هوشیاری والدین، مربیان و دست اندرکاران فرهنگی و تربیتی را می طلبد.