اختلال سلوک
طبقه دیگری از رفتارهای پرخاشگرانه و ایذایی که اغلب پیامدهای آن جدی تر از لجبازی - نافرمانی است، اختلال سلوک نام دارد. این افراد به هنجارهای اجتماعی و قواعد رفتاری که متناسب با سن آنهاست آشکارا بی اعتنا هستند. برخی از آنها پرخاشگرند، نزاع می کنند، از داخل یا خارج از خانه دزدی می کند، دروغ می گویند، دیگران را تهدید می کنند، فعالیت های مخرب انجام می دهند، اموال دیگران را از بین می برند، دیگران را سرزنش می کنند، از خانه و مدرسه فرار می کنند، تا دیروقت بیرون از خانه می مانند، آتش افروزی می کنند و نسبت به حیوانات و انسانها بی رحم هستند.آنها ممکن است حتی با خواهر و برادر خود با همتایان بدرفتاری کنند، به احساسات دیگران بی اعتنا باشند، در نوشیدن الکل در زیر سنین قانونی افراط کنند، از داروهای غیرقانونی استفاده کنند، در رفتارهای جنسی در سنین اولیه درگیر شوند و به عضویت گروه بزهکار درآیند. معمولا چنین کودکانی دوستی ندارند با دوستان بسیار اندکی دارند (گیبل، ۱۹۹۷).
نکته حایز اهمیت در این اختلال این است که، تشخیص CD ذهنی است و تعریف دقیق آن مشکل است و در مورد از مهمترین ملاک ها در تصمیم گیری پیرامون این موضوع که آیا یک عمل پرخاشگرانه مسئله ساز است یا نه، فراوانی رخداد و شدت آن رفتار می باشد. بنابراین یک نزاع و درگیری در یک سال مسئله ساز نخواهد بود اما درگیری در هر هفته مشکل ساز است. شدت عمل در اختلال سلوک فراتر از شوخی کردن و شیطنت هایی است که در میان کودکان و نوجوانان رایج است (دیوسن، ۱۹۹۶).
در کل، رواج این اختلال در پسرها بیش از دختران است. در مورد پسرها بالاترین میزان اختلال در ۱۰ سالگی است و بعد از آن کاهش می یابد. در مورد دخترها سن به اوج رسیدن اختلال ۱۶ سالگی است و بعد از آن افت نشان می دهند (ساراسون، ۱۹۹۹). CD ممکن است زودهنگام (در حدود ۶-۵ سالگی) شروع شود ولی به طور معمول در اواخر کودکی و یا اوایل نوجوانی آغاز می شود. شروع این اختلال بعد از ۱۶ سالگی نادر است.
در بیشتر افراد این اختلال با رسیدن به بزرگسالی کاهش پیدا می کند. ولی تعداد قابل توجهی از افراد در بزرگسالی رفتارهایی را بروز می دهند که با ملاک های اختلال شخصیت ضداجتماعی مطابقت دارد. یکی از عوامل تأثیرگذار بر پیش آگهی CD ، زمان شروع آن است. اختلال سلوک با شروع در نوجوانی، پیش آگهی بهتری نسبت به نوع کودکی دارد. به این معنی که شروع زودهنگام این اختلال پیش آگهی ضعیفی دارد ( DSM - IV ، ۱۹۹۴).
ملاک های تشخیصی اختلال سلوک
از موارد زیر در ۱۲ ماه گذشته ۳ مورد یا بیشتر وجود داشته و حداقل یکی از آنها در ۶ ماه گذشته برجسته بوده است:الف) پرخاشگری نسبت به مردم و حیوانات:
- اغلب دیگران را مورد ضرب و شتم، تهدید یا ارعاب قرار می دهد.
- اغلب شروع کننده نزاع بدنی است.
- از وسیله ای که ممکن است آسیب بدنی جدی به دیگران وارد کند استفاده کرده است (برای مثال، سنگ، بطری شکسته، چاقو، اسلحه).
- دیگران را شکنجه می کند.
- حیوانات را شکنجه می کند.
- به دزدی همراه با رویارویی با قربانی دست زده است (برای مثال جیب بری، کینزنی، اخاذی، سرقت مسلحانه).
- شخص دیگری را به زور به اعمال جنسی وادار کرده است.
ب) تخریب اموال:
8. در آسیب رساندن جدی به شکل آتش سوزی به صورت عمدی دخیل بوده است.9. اموال دیگران را عمدا نابود کرده است (به غیر از آتش سوزی).
ج) سرقت یا حقه بازی:
10. وارد منزل، ساختمان یا ماشین شخصی دیگری شده است.11. برای به دست آوردن چیزی یا منفعتی دروغ می گوید.
12. بدون روریارویی با قربانی دست به دزدی زده است.
د) نقض جدی قوانین و مقررات:
۱۳. اغلب بدون رضایت والدین تا پاسی از شب بیرون از منزل می ماند (شروع قبل از ۱۳ سالگی).۱۴. حداقل دو بار سابقه فرار از منزل را داشته، یا یک بار بدون مراجعت به منزل مدت مدیدی از خانه بیرون رفته است.
۱۵. اغلب از مدرسه فرار می کند (شروع قبل از ۱۳ سالگی).
د) آشفتگی در رفتار از نظر بالینی در کارکرد اجتماعی، تحصیلی و شغلی خلل ایجاد کند.
د) اگر فرد ۱۸ سال یا بیشتر دارد، ملاک ها با اختلال شخصیت ضداجتماعی تداخل نکند.
نوع براساس سن
نوع کودکی : بروز حداقل یک ملاک مشخص اختلال سلوک، قبل از ۱۰ سالگی.نوع نوجوانی : فقدان هرگونه ملاک ویژه اختلال سلوک قبل از ۱۰ سالگی.
نوع براساس شدت
خفیف : مشکلات رفتاری چندانی دیده نمی شود و این مشکلات رفتاری ضرر کمی برای دیگران دارد.متوسط : میزان مشکلات رفتاری و اثرات آن بر دیگران، بین نوع خفیف و شدید است.
شدید : مشکلات رفتاری بسیاری دیده می شوند با این مشکلات رفتاری زبان قابل ملاحظه ای به دیگران وارد می کنند.
نویسنده: علیرضا کاکاوند
منبع: کتاب «روان شناسی مرضی کودکان»
