آشنایی با رفتار طبیعی نوجوانان (بخش اول)

بزرگ کردن کودکان اصلا آسان نیست، و هنگامی که آن‌ها وارد دوران نوجوانی می‌شوند، این کار سخت‌تر نیز خواهد شد از این رو روانشناسی نوجوانان امری بسیار مهم به نظر می رسد چرا که نوجوانان در مرحله‌ی سختی از زندگی‌شان – بین سنین کودکی و بزرگسالی – قرار دارند، و معمولا دمدمی مزاج، معترض، کنجکاو، و گاهی اوقات پر استرس یا سردرگم هستند. هم‌چنین، نوجوانی یک بازه‌ی زمانی است که در آن، نوجوانان می‌خواهند چهره‌ای بالغ‌تر از آن‌چه هستند به نمایش بگذارند؛ آن‌ها می‌خواهند خود را شایسته‌ی تصمیم‌گیری نشان دهند، و هم‌چنین توجه کم‌تری به نصیحت‌ها و تجربه‌های مادر و پدرشان می‌کنند. هنگامی که با ناامیدی و شکست رو به رو می‌شوند، به وضوح بیش از پیش دچار نارضایتی و حتی دشمنی می‌شوند.

آگاهی از رفتار عادی نوجوان‌ها برای مادرها و پدرها ممکن است بسیار سخت باشد. شاید روزهایی فرا برسند که رفتار نوجوان‌تان به هر چیزی به غیر از رفتار یک انسان عادی تبدیل شود. با وجود این، با این‌که این سال‌ها می‌توانند بسیار چالش‌برانگیز باشند، بدرفتاری و بروز برخی تغییرات در خلق و خو و هم‌چنین رفتار نوجوان مسئله‌ای کاملا طبیعی است.

درک این مسئله که از نوجوان‌تان چه انتظاراتی دارید، بسیار با اهمیت است. درک تفاوت میان رفتارهای طبیعی نوجوان و اعمال نگران‌کننده‌ی وی می‌تواند در سال‌های پیش رو، وضعیت شما و نوجوان‌تان را بسیار بهبود ببخشد و از بروز بسیاری از دردسرها جلوگیری کند. هنگامی که تشخیص بدهید رفتار نوجوان‌تان آن‌ چنان طبیعی نیست، کمک گرفتن از متخصصان روانشناسی نوجوانان در اسرع وقت می‌تواند رشد نوجوان و تبدیل شدن‌اش به یک فرد بزرگسال کاملا کارآمد و مفید را تضمین کند.
 

پرخاشگری کلامی یکی از رفتارهای طبیعی نوجوانان، به خصوص پسرها است. تغییرات هورمونی به همراه احساس استقلال بیش‌تر می‌توانند باعث شوند نوجوان‌ها، با خشونت، کلمه‌هایی زننده به زبان بیاورند، داد بکشند، یا دعوا کنند. مطالعات نشان داده‌اند، پسرهای نوجوانی که به سن بلوغ نزدیک می‌شوند و سطوح تستوسترون در بدن‌شان افزایش می‌یابد، بیش از پیش دچار پرخاشگری کلامی می‌شوند. در نهایت، با تثبیت سطوح این هورمون در بدن و با افزایش سن میزان پرخاشگری در آن‌ها کاهش می‌یابد.
 

با این‌که پرخاشگری کلامی در نوجوانان مسئله‌ای عادی است، هنگامی که این رفتار به شدت وخیم یا به پرخاشگری بدنی تبدیل شود، زمان برای درخواست کمک فرا می‌رسد. قطعا هیچ مادر و پدری نمی‌خواهد این پرخاشگری‌ها از کنترل خارج شوند. هم‌چنین، وقتی نوجوان‌تان به خودش یا به دیگران آسیب می‌رساند، نمی‌توانید بی‌تفاوت این وضعیت را مشاهده کنید. چنان‌چه نوجوان‌تان نشانه‌هایی از پرخاشگری بدنی از قبیل ضربه زدن به دیوار، شکستن اجسام، یا آسیب زدن به دیگران را از خود بروز دهد، لازم است فورا از متخصصان درخواست کمک کنید.
 

تغییرات هورمونی و سردرگمی درباره‌ی جایگاه خود در دنیای اطراف نیز می‌توانند به عدم تحمل ناکامی، و هم‌چنین بروز مشکلات محیطی از قبیل مشکلات داخل خانه، قلدری، وضعیت بد اقتصادی، فشار دوستان، عدم پشتیبانی از جانب اعضای خانواده، و دشواری در دوست‌یابی و برخی دیگر از مشکلات منجر شوند. نوجوان‌ها به آسانی احساس ناکامی می‌کنند، و این ناکامی می‌تواند به طغیان‌های هیجانی یا پرخاشگرانه منجر شود. هم‌چنین، مطالعات نشان داده‌اند سطوح تستوسترون می‌توانند این قبیل رفتارها را در پسرهای نوجوان افزایش دهند.
 

نوجوان‌ها کنترل بسیار اندکی بر تکانه‌های خود دارند. به طور کلی، کودکان تمایل دارند برای چیزهایی که می‌خواهند، معمولا بدون در نظر گرفتن پیامدهای آن‌ها، به هر روشی دست بزنند. نوجوان‌ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند؛ ‌فقط با این تفاوت که خواسته‌های‌شان در مقایسه با تمایل یک کودک برای خوردن بستنی به جای صبحانه، می‌توانند پیامدهای بسیار خطرناک‌تری داشته باشند.

پژوهش‌هایی برای کشف چگونگی کارکرد مغز نوجوان‌ها و هر آن‌چه به بروز رفتارهای طبیعی در آن‌ها منجر می‌شود، به عمل آمده‌اند. یک مطالعه نشان داد، نحوه‌ی کارکرد مغز نوجوان‌ها به صورت فوق‌العاده‌ای می‌تواند کنترل بی‌تجربه و رشد نیافته‌ی تکانه‌ها را در آن‌ها توضیح دهد.

عدم کنترل تکانه می‌تواند به بروز برخی رفتارهای طبیعی در نوجوان‌ها از قبیل فرار از انجام تکالیف مدرسه برای شرکت در یک مهمانی یا حضور در یکی از رویدادهای مدرسه، تجربه‌ی مواد مخدر، یا تجربه‌ی رابطه‌ی نامشروع منجر شود. عدم کنترل تکانه در موارد شدید می‌تواند به ایجاد تمایل برای سرقت‌های کوچک، دروغگویی، یا تعریف داستان‌های ساختگی و عجیب به جای حقیقت منجر شود.
 

یکی از رفتارهای طبیعی نوجوان‌ها دوری کردن از خانواده و سپری کردن زمان بیش‌تری با دوستان و همسالان است. با این‌که دوری‌گزینی هیجانی و جسمی نوجوان از خانه و اعضای خانواده مسئله‌ای ناراحت‌کننده تلقی می‌شود، نشانه‌ای از نخستین تلاش‌ها برای کسب استقلال نیز هست. این کار کاملا طبیعی است، و تعامل روز افزون آن‌ها با همسالان باید از جانب مادر و پدر تشویق شود.
 

اگر نوجوان‌ از تمام تعاملات اجتماعی اجتناب می‌کند، مادر و پدر باید نگران وضعیت وی شوند. با دقت به رفتارهای نوجوان‌تان توجه کنید تا از وجود تعاملات اجتماعی به اندازه‌ی کافی در زندگی‌شان اطمینان حاصل کنید. اگر آن‌ها از خانواده دوری می‌کنند، ولی با همسالان‌شان نیز تعامل ندارند، ممکن است دچار انزوا شده باشند. این وضعیت می‌تواند نشانه‌ای از افسردگی یا اضطراب اجتماعی باشد و نوجوان باید فورا تحت اقدامات درمانی قرار بگیرد.
 

نوجوان‌ها در طول سنین ۱۴ الی ۱۷ به سرعت با رشد جسمی زیادی مواجه می‌شوند. آن‌ها در طول دوره‌ی رشد سریع جسمی به سختی به خواب می‌روند و معمولا خواب طولانی‌تری دارند، و این رفتاری طبیعی است. نوجوان‌تان ممکن است تمایلی برای بلند شدن از تخت‌خواب و رفتن به مدرسه و خوابیدن به موقع هنگام شب نداشته باشد، یا حتی در روزهای تعطیل تا بیش از دوازده ساعت بخوابد.
 

اگر نوجوان‌تان به سختی به خواب می‌رود، و بی‌وقفه برای مدت بسیار طولانی می‌خوابد، ممکن است دچار مشکل شده باشد. اگر متوجه شده‌اید نوجوان‌تان دچار کمبود انرژی شده است، به فعالیت‌ها و موضوعاتی که پیش‌تر به آن‌ها علاقه داشت، بی‌علاقه شده است، و به سایر علائم مشابه‌ی ترک دارو یا مواد مخدر مبتلا شده است، ممکن است نشانه‌ای از این باشد که نوجوان‌تان دچار افسردگی است. در این مواقع، در صورت لزوم برای ارزیابی وضعیت وی باید فورا از متخصصان کمک بگیرید.
 

از آن‌جا نوجوان‌ها در این دوره از زندگی به سرعت در حال رشد هستند، اشتهای‌شان افزایش می‌یابد. احتمالا متوجه خواهید شد نوجوان‌تان بیش‌تر از گذشته غذا می‌خورد، و هم‌چنین بین وعده‌های غذایی نیز خوراکی می‌خورد. بنابراین، اگر نوجوان‌تان هر آن‌چه را در دسترس‌اش وجود دارد می‌خورد، و آن چنان به دنبال گزینه‌های سالم غذایی نیست، نگران نشوید؛‌ این رفتار برای یک نوجوان، طبیعی به شمار می‌رود.
 

اگر نوجوان‌تان دائما غذا می‌خورد و به سرعت در حال افزایش وزن است، شاید لازم باشد وی را برای معاینه نزد پزشک ببرید تا مطمئن شوید هیچ گونه نگرانی درباره‌ی سلامتی وی وجود نداشته باشد. علاوه بر آن، شاید نیاز باشد نوجوان‌تان از لحاظ ابتلا به اختلالات خوردن نیز مورد ارزیابی قرار بگیرد. برخی از نوجوان‌ها در طول سنین رشد خود برای رسیدن به آرامش به غذا خوردن روی می‌آورند، و این مسئله می‌تواند پیامدهای ناخوشایند کوتاه مدت و طولانی مدتی برای سلامتی‌شان داشته باشد.

ادامه دارد...

منبع: تحریریه سایت کسب و کار بازده – امیر رضا مصطفایی