ماه رمضان و مبارزه با اسراف

اسراف می‌تواند آفت های بسیاری را به همراه داشته باشد که یکی از مهمترین آنها این است که تعادل زندگی اجتماعی را در هم می ریزد.
 

یکی از معضلاتی که جامعه ما را فرا گرفته، اسراف کردن است. و این معضل با ما همراه بوده و در تمام مهمانی ها و مراسمات ما شرکت دارد. ماه رمضان یکی از آن زمانهای است که مهمانی رفتن و مهمانی دادن در آن بسیار مرسوم است و این سنت پسندیده را با رفتارهای اشتباه خودمان تحت الشعاع قرار می‌دهیم به گونه ای که بعد از مهمانی یک نگاهی به سطل زباله بیاندازیم خواهیم دید بسیاری از مواد غذایی اسراف شده است. اما همه خانواده ها به این شکل نیستند، بلکه ماه رمضان را یک فرصتی برای رژیم غذایی و جلوگیری از اسراف می‌دانند. چون به این باور می‌رسند که؛ دین مقدس اسلام بهره برداری مشروع از نعمت های الهی و زیباییهای زندگی را مباح و روا و اسراف و زیاده روی را حرام و ناروا می داند و این بدان جهت است که مسلمان به تناسب امکانات و توانایی و کارآیی خود، در برابر جامعه مسؤولیت دارد. در این صورت فرد اسراف کار قهرا از اجرای مسؤولیت و تعهدات اجتماعی خود بازمی ماند و از این رهگذر بر پیکر جامعه ضربه می زند. ماه رمضان باعث می‌شود تا تعهدات ما محکم تر شود و استوار تر بتوانیم قدم برداریم. 
 

ماه رمضان موجب تقویت روح می‌شود و ایمان را در وجود افراد قوی‌تر می‌کند. و با قوی شدن ایمان، نگاه به زندگی هم تغییر خواهد کرد و مواد غذایی و نوع استفاده از خوراکی ها را به اندازه و نوع نیاز خودش مصرف خواهد کرد. فرد روزه دار متعهد می‌شود که حلال خداوند را به اندازه نیاز خود مصرف کند و اگر هم اضافه آمد را در راه خداوند استفاده می‌کند. در روایت آمده است که امام صادق (علیه‌السلام): مشاهده کرد سیبی را نیم خورده و از خانه بیرون انداخته اند ، خشمگین شد و فرمود : اگر شما سیر هستید خیلی از مردم گرسنه اند خوب بود آن را به نیازمندش می دادید. [1] 
 

اسراف می‌تواند آفت های بسیاری را به همراه داشته باشد که یکی از مهمترین آنها این است که تعادل زندگی اجتماعی را در هم می ریزد و مفاسد فراوانی به دنبال دارد. وقتی شما برای افطاری خود از چند نوع غذای رنگارنگ استفاده کنید و مهمان هم ببیند و بگوید به به، چه سفره رنگارنگی چیده است. شاید به ظاهر برای شما دلچسب باشد اما باعث خواهد شد تا زندگی دیگران کانون نزاع شود. 
 

گاهی انسان در نتیجه غفلت چنان گمان می کند که همیشه در طول زندگی دست یابی به دارایی، با کم ترین تلاش برایش میسر می شود. لذا برای زمان نداری و از کارافتادگی و ناتوانی برنامه مناسبی پیش بینی نمی کند و تمام اموالی را که در اختیارش قرار می گیرد بدون حساب خرج می کند. اما در ماه رمضان بخاطر اینکه ایمان تقویت می‌شود و وسوسه های شیطانی وجود ندارد، به آینده فکر می‌کنند و قبل از انجام کار، به نتیجه و غایت آن فکر می‌کنند. 
 

اسراف برای خودش درجاتی دارد که همه آنها باید مراعات شوند و در حد توان بتوان از همه آنها اجتناب کرد، چون دوری از اسراف باعث آرامش شخص می‌شود. خداوند در قرآن می‌فرماید: ای فرزندان آدم زینت خود را هنگام رفتن مسجد با خود بردارید و بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید که خداوند اسراف کنندگان را دوست ندارد.[2] 
 

سرمایه شما بی انتها نیست که تمام نشود، بلکه فانی و زوال پذیر است. اگر به قدر نیاز و حاجت خودتان استفاده نکنید، باید منتظر روزی باشید که سرمایه شما تمام می‌شود و سختی ها به سمت شما سرازیر می‌شوند. حضرت علی(علیه السلام) درباره اسراف می فرماید: اسراف موجب هلاکت و میانه روی مایه زیاد شدن ثروت است .»[3] 
 

شخص روزه دار باید به اندازه نیاز خودش مصرف کند تا در طول روز دارای انرژی باشد. اما اگر مواد غذای، زیاد تهیه کند و قدری را بخورد و مقداری را دور بریزد، بسیار کار ناپسندی خواهد بود. خداوند در قرآن می‌فرماید؛ «کلوا واشربوا ولا تسرفوا؛ بخورید و بیاشامید ولی اسراف نکنید .»[4]

توجه: اسلام از یک سو بهره برداری معقول و مشروع از مواهب و نعمت های الهی را اجازه داده، از سوی دیگر هر گونه زیاده روی در مصرف و هدر دادن نعمت ها را به شدت منع نموده و انسانها را از اسراف و تبذیر برحذر داشته و اسراف گران را به شدیدترین لحن نکوهش نموده است. پس شخص روزه دار باید تلاش کند تا در مسیر درست قرار بگیرد و از اسراف خودداری کند و دیگران را تیز ترغیب کند تا جلوی اسراف را بگیرد. 
 

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: نشانه های اسراف کار چهار چیز است: به کارهای باطل می نازد; آنچه را فراخور حالش نیست، می خورد; در انجام کارهای خیر بی رغبت است و هر کس را که از او سودی نمی برد انکار می کند .»[5]

پی نوشت :
[1] مجموعه الاخبار، باب۱۷۱، حدیث ۴
[2] قرآن کریم، سوره مبارکه اعراف، آیه 61
[3] بحار الانوار، جلد 68، صفحه 347 
[4] قرآن کریم، سوره مبارکه اعراف، آیه 31 
[5] تحف العقول، انتشارات علمیه، صفحه 25