مشاجره والدین، تاثیر آن بر کودکان

دعوای والدین، بیشترین آسیب و صدمه را به کودکان وارد می سازد. چرا که کودکان در برابر مشکلات و معضلات، از روحیه ای بسیار شکننده و آسیب پذیر برخوردار می باشند.
 

یکی از دلایل زیاد شدن دعوای والدین بالا رفتن سطح استرس و فشار بالای زندگی است. در زندگی شلوغ و پرمشغله امروز، افراد درگیر مسائل و مشکلات زیادی می شوند که مدیریت آن چندان ساده نیست. همین موضوع باعث می شود تا میزان استرس و اضطراب افراد جامعه افزایش یابد و خیلی ها با مشکلات روانی مختلفی روبه رو شوند.

تاثیر دعوای والدین بر روی جسم، روح و روان کودکان را نمی توان نادیده گرفت. دعواها و تنش های ایجاد شده میان والدین، در بسیاری مواقع فرزندان را نیز تحت شعاع خود قرار می دهد. از سوی دیگر، نادیده گرفتن و چشم پوشی از اثرات سوء و مخرب دعوای پدر و مادر بر کودکان، در آینده مشکلات و معضلات بیشتری را با خود به همراه خواهد داشت. در بسیاری مواقع، والدین در هنگام بروز تنش و کشمکش اهمیت چندانی برای فرزندان خود قائل نیستند. چرا که گمان می کنند کودکان از این دعواها و تعارضات بویی نبرده یا چنین مسائلی را درک نخواهند کرد.

به طور کلی، ریشه دعوای والدین نشأت گرفته از بروز سوء تفاهمات و اختلافات عقیده ای می باشد. بر این اساس، در شرایطی که زوجین قادر نبوده تعارض رخ داده را به شکل صحیح و درست مدیریت نمایند، احتمال بروز دعوا و مشاجره افزایش پیدا می کند. از طرف دیگر، بروز دعوا و کشمکش فشار روانی مضاعفی را بر شانه های هر دو طرف دعوا تحمیل می نماید. این فشار روانی مضاعف در بسیاری مواقع سبب بغرنج و بحرانی تر مسئله شده که دستاوردی جز بی احترامی و تبعات روحی و روانی به خود و فرزندان را در پی نخواهد داشت.

لازم به ذکر است که زوج هایی که آشنایی و آگاهی از مهارت های حل مسئله پیدا ننموده اند، قادر نخواهند بود در قبال مسئله ایجاد شده عکس العمل مناسب و مفیدی نشان دهند. از سوی دیگر، دعوای والدین، بیشترین آسیب و صدمه را به کودکان وارد می سازد. چرا که کودکان در برابر مشکلات و معضلات، از روحیه ای بسیار شکننده و آسیب پذیر برخوردار می باشند.
 

بدون تردید، دعوا و مشاجره والدین علاوه بر تحت تاثیر قرار دادن روابط زناشویی، بر جنبه های گوناگون روانی کودکان نیز تاثیر بسزایی بر جای می گذارد. بروز احساس گناه در وجود کودک، یکی از مهمترین تبعات مسئله کودکان و دعوای والدین به شمار می رود. گفتنی است که اغلب کودکان به ویژه در سنین پایین، درک و مفهوم صحیحی از تنش های میان والدین پیدا نمی کنند.

بر همین اساس، به علت بروز حس تقصیر، دچار احساس گناه می شوند. چراکه خود را در دعوای پدر و مادر مقصر می دانند. پرورش حس بی اعتمادی، از دیگر تبعات این مسئله می باشد. در هنگام بروز دعوای های پدر و مادر، کودکان در ذهن خود، یکی از پدر یا مادر را مقصر و متهم تشخیص داده که این امر علاوه بر ایجاد اتحاد و همبستگی با والد دیگر، رابطه کودک با والد متهم را تیره و تاره می سازد. این حس بی اعتمادی به تدریج با رشد کودک بزرگ و بزرگتر شده و در مقوله روابط میان زن و مرد و به ویژه ازدواج، باورهای غلط و غالباً نادرستی را در ذهن فرد برجای می گذارد.

بروز رفتارهای پرخاشگرانه و عصیانگر از کودک، از دیگر تبعات بارز دعوای والدین تلقی می شود. کودکان با الگو برداری از دعواهای شکل گرفته، به خوبی پرخاشگری را از والدین خود فرا می گیرند. بر این اساس، این باور در ذهن آنها تقویت می شود که برای غلبه بر مشکلات به جای حل مسئله، باید از روش داد و بی داد، به حل مشکل پیش آمده اقدام نمود. انتقال اضطراب و تنش به کودک و بددهنی، فحاشی و ترس کودک، از دیگر تبعات و آثار نامطلوب دعوای والدین به حساب می آید.

جنگ و جدل زیاد در خانواده، کودک را به حالت آماده باش همیشگی سوق می دهد. کودک یاد می گیرد که همیشه در حال جنگ و نزاع باشد. به عبارتی حتی علت بیرونی نباشد، دنبال علت می گردد. حتی گاهی شرایطی می سازد که منجر به جنگ و جدل شود. جالب اینجاست که حتی توجیه کننده بیرونی نباشد، نزاع درونی وجود خواهد داشت. این افراد حتی ممکن است فرایند جدلی را بطرفی سوق دهند که مسئله بجای حل  و فصل، از آن هم که هست شدیدتر شود. البته کل این فرایند بصورت ناخوداگاه رخ می دهد و بصورت ارادی نیست.
 

اگرچه ممکن است دعوای والدین متاثر از عوامل و مؤلفه های مختلفی نمود پیدا کند، اما به منظور عدم تاثیر گذاری بر روی روح و روان کودک، مناسب است که والدین در مقابل کودکان خود، از هرگونه دعوا و کشمکش پرهیز نمایند. از طرف دیگر، در مواقع بروز بحث و تنش، والدین نباید در حضور کودک از یکدیگر بدگویی کنند.

مدیریت و کنترل خشم در این موقعیت ها، علاوه بر ایجاد آرامش خاطر در وجود کودک، هرگونه احساس خطر در اطراف او را از بین می برد. بر این اساس، کنترل و مدیریت خشم، یکی از راهکارهای مثمر ثمر و مفید در دعوای والدین تلقی می شود. برای جلوگیری از تحت شعاع قرار گرفتن و بروز آسیب های روحی در کودک، لازم است که پدر و مادرها در هنگام بروز تنش، از انجام رفتارهای جسمی مانند هل دادن، کتک زدن و پرخاشگری کلامی نظیر داد زدن، فحش دادن و مسخره کردن، به ویژه در مقابل کودک خودداری نمایند. بر اساس مطالعات صورت گرفته، پرخاشگری و دعوای والدین، می تواند سبب پرخاشگری کودکان در سنین بزرگسالی شود.
 

توصیه می شود در بروز تنش و آغاز دعوای والدین، به ویژه زمانی که کودک در منزل حضور دارد، پدر و مادر به سبب احترام و ارزش قائل شدن برای فرزند خود، دعوای خود را به زمان دیگری موکول نمایند. در این زمینه باید خاطر نشان نمود که ارزش زندگی مشترک و کانون گرم خانواده و کودکان سالم، از هر ثروتی در این دنیا بیشتر و گزاف تر می باشد. فراگیری مهارت های گفتگوی مسالمت آمیز، شیوه های برطرف ساختن اختلافات و توانایی حل مسئله، در جلوگیری از دعوای والدین کمک شایانی می نماید. مطرح کردن خواسته ها به صورت منطقی با همسر خود، حفظ آرامش و خونسردی در مواقع بروز تنش و تقویت مهارت جرأت مندی، از دیگر نکات مهم و حائز اهمیت در پیشگیری از دعوای والدین به شمار می رود.

منبع: مرکز مشاوره رهیاب - مهرداد ابراهیمی