کودکان و آموزش ابراز علاقه به دیگران

فرزندان در بستر خانواده، مهارت­ های توجه کردن به دیگران را، فرا می‌گیرند.
 

چکیده: این مقاله در مورد کمک به فرزندتان برای ابراز علاقه به دیگران است؛ دربارۀ توجه و علاقه‌مند بودن به دیگران و در مورد گوش دادن و یاد گرفتن از آنها. علاقه، انسان­ها را به هم پیوند می‌دهد و به ما و فرزندانمان حس اجتماعی بودن را هدیه می‌کند.

تعداد کلمات 1155 /  تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

آیا دربارۀ توانایی فرزندتان در توجه به دیگران یا نشان دادن علاقه و ملاحظه‌گر بودن او نگران هستید؟ اگر این طور است. احتمالاً به او می‌گویید:
  این قدر خودخواه نباش.
  تو باید به دیگران توجه داشته باشی.
  آیا فکر می‌کنی تنها تو در این دنیا هستی؟
  آیا فکر می‌کنی تنها تو در این خانه هستی؟
این نوشتار در مورد کمک به فرزندتان برای علاقه به دیگران است؛ دربارۀ توجه و علاقه‌مند بودن به دیگران و در مورد گوش دادن و یاد گرفتن از آنها. علاقه، انسان­ها را به هم پیوند می‌دهد و به ما و فرزندانمان حس اجتماعی بودن را هدیه می‌کند.
من، من، من. به من، به من، به من. این کلمه‌ها که چندان آهنگین هم نیستند، حرفهای بچه‌هاست، قبل از آنکه با کلماتی چون تو، تو، تو و برای ما، برای ما، برای ما تعدیل شوند.
 

در این قسمت، فعالیت­ های علاقۀ شخصی در خانواده و در بین دوستان و نیز فعالیت­ های علائق وسیع‌تر ـ که فراتر از خانه و در جامعه‌ای گسترده‌تر معنا می‌یابد ـ ارائه شده است. این فعالیت­ ها تأکید دارد بر «صحبت کردن» (بیان کردن ایده‌ها و احساسات)، با استفاده از لحظات کوتاهی که برای ارتباط و مشارکت پیش می‌آید.

 
 

  نوشتن
  تبادل اطلاعات
به فرزندتان بگویید که به مدت سه روز، روزانه یک یادداشت برای همدیگر بفرستیم. برای این کار نیاز به خودکار یا مداد و کاغذ یادداشت دارید.
هر یادداشت، پیامی ویژه است که مطلب خوبی دارد. این «مطلب خوب»، یک نکتۀ واقعی است که در یکدیگر مشاهده کرده‌اید. مثلاً این یادداشت می‌تواند به این صورت باشد: «لبخند تو زیباست» یا «دیشب شامت خیلی خوشمزه بود» یا «تو مرغ را خیلی خوشمزه درست می‌کنی.»
بگذارید بچه‌هایی که هنوز نوشتن را یاد نگرفته‌اند، حرفهایشان را به شما دیکته کنند. بچه‌ها از فکر اینکه حرفهای خوبی می‌زنند، لذت می‌برند.
ابتدا ممکن است فکرهای بدی به ذهنمان بیاید؛ اما بعد از آنکه چند لحظه خندیدیم، بچه‌ها نیز خوشحال و راضی خواهند بود.
محلی را تعیین کنید و یادداشتهای روزانه را برای هم آنجا قرار دهید. می‌توانید آنها را روی یخچال بگذارید؛ کنار ظرف غذا بگذارید یا سر میز غذا به یکدیگر بدهید.
یک بار از یک «مهمان ناشناس» بخواهید برای فرزندتان پیامی بفرستد. این پیام می‌تواند از سوی یکی از بهترین دوستان، از پدربزرگ و مادربزرگ و یا از یکی از همسایگان باشد.
 

  فکر کردن
  مشاهده و گفتگو
این فعالیت به بچه‌ها کمک می‌کند تا احساسی را که دیگران دارند درک کنند. این درک، در مدرسه و خارج از آن عاملی ضروری است. تنها چیزی که نیاز دارید، ذهنی متفکر است. این کار، یک فعالیتِ «دربارۀ... صحبت کن» است.
برای شروعِ کار از فرزندان کوچکتان بخواهید، ظاهر شخص دیگری را توصیف کنند. از فرزندتان بخواهید توضیح بدهد یک فرد خاص (یک دوست یا معلم) چگونه ظاهری دارد. می‌تواند برای این کار از طراحی استفاده کند. گاهی وقتی صفات قادر به بیان کامل چیزی نیستند، تصاویر مفید هستند. حتی اگر بچه‌ها هنرمند نباشند، به نقاشیهایشان بیشتر تکیه می‌کنند تا به نوشته‌هایشان.
سؤالاتی در مورد اینکه «چه احساسی دارند» بپرسید. مثال: «جین[1] در مسابقه برنده شده است. او چه احساسی دارد؟»؛ «بیل[2] مردود شده است. او چه احساسی دارد؟»؛ «هر یک از این دوستان براساس احساسی که دارند، چه کاری ممکن است انجام دهند؟»
به بچه‌ها بگویید، سعی کنند خودشان را به جای شما مجسم کنند. «وقتی فرشها گِلی بشوند، والدین چه احساسی دارند؟»؛ «وقتی والدین مجبورند به بچه‌ها دربارۀ انجام تکالیف یا کارهای خانه غُر بزنند، چه احساسی دارند؟»
جاهایتان را عوض کنید. سعی کنید در اولین روز مدرسۀ فرزندتان، یا هنگامی که یک امتحان سخت دارد؛ هنگامی که برای تیم انتخاب شده و یا هنگامی که انتخاب نشده است. خود را جای او بگذارید.
 

  نوشتن
  استفاده از هنر زبانی با نوآوری
این فعالیت باعث می‌شود بچه‌ها کارت­های تبریک درست کنند. آنها بدین وسیله، حتی اگر خود را هنرمند هم ندانند، خلاقیت پیدا می‌کنند. این کار باعث صرفه‌جویی در پول می‌شود و به دوستانمان می‌گوید که چرا به آنها توجه داریم. شما نیاز به کاغذ، مداد، قیچی، ماژیک، کارت تبریکهای قدیمی و مجله دارید.

 
برای شروعِ کار، چند دقیقه به قسمت کارت­های تبریکِ نوشت‌افزارفروشی نگاه کنید. تصمیم بگیرید که برای چه کسی لازم است کارت بفرستید؟ آیا لازم است کسی را شاد کنیم؟ آیا روز تولد یکی از دوستان است؟
با همدیگر تصمیم بگیرید که یک کارت تبریکِ دست‌ساز را برای چه کسی بفرستید. بعد کاغذ را تا کنید؛ به طوری که یک قسمت، جلوی کارت و قسمت دیگر پشت آن باشد و در قسمت داخلی پیغام خود را بنویسید. تصویری از یک مجله ببرید یا روی قسمت جلوی کارت یک طرحی بکشید. از فرزندتان بخواهید فکر کند و پیغامی بنویسد. می‌توانید از مطالب کارت تبریک­های قدیمی یا کتاب­های شعر استفاده کنید. بعد آن را یا با پُست برایش بفرستید و یا خودتان برایش ببرید.
بعضی از افرادی که از دریافت کارت شما خوشحال خواهند شد، ممکن است در نزدیکی شما زندگی کنند. آیا فرد سالخورده‌ای را می‌شناسید که به تنهایی زندگی می‌کند؟ آیا به تازگی، فردی به همسایگی شما اسباب‌کشی کرده است؟ نه تنها تبریکات، دیگران را خوشحال می‌کند، بلکه باعث می‌شود که فرزندتان همسایه‌ها را بشناسد و همسایه‌ها نیز فرزند شما را بشناسند و به او علاقه نشان دهند.


منبع: دروتی، ریچ؛ (1393)، کلیدهای پرورش مهارت­ های اساسی زندگی در کودکان و نوجوانان، مترجم اکرم قیطاسی، انتشارات صابرین.