فواید بازی با کودکان چیست؟

 یکی از فواید مهم بازی عمیق‌تر شدن رابطۀ بین والدین و کودک است.
 

چکیده : بازی در واقع تمرینی برای آینده کودکان است. چرا که در هنگام بازی، برای پذیرفتن نقش­ های مختلف در آینده آماده می ­شوند؛ با مفهوم موفقیت ­و شکست در زندگی رو به رو می ­شوند و حس خودباوری و اعتماد به نفس خود را تقویت می ­کنند.

تعداد کلمات 1185 /  تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

در اسلام، بازی کردن با کودکان، همگام با محبت و مهربانی به او، مورد تأکید قرار گرفته است. پیامبر مهربانی‌ها صلی الله علیه و آله می‌فرمایند: هر کسی که کودکی دارد باید با او کودکانه رفتار شود.[1] این روایت، چگونگی رفتار والدین با کودک را ـ هم در بازی و هم در غیر آن ـ آموزش می‌دهد که چگونه باید در تربیتش، خود را تا سرحد کودکی تنزّل دهند و برخورد کودکانه داشته باشند.
بیشتر بخوانید: نقش بازی در تربیت دینی.
ژان ژاک روسو، اولین وظیفۀ والدین را مهربانی و دوست داشتن اطفال و بازی کردن با آن‌ها می‌داند و در این باره می‌گوید: توصیه من به مردم این است که رحیم باشید. به تمام مردم از هر طبقه و سنی که هستند، شفقت کنید، شفقت، اولین وظیفۀ شماست... اطفال را دوست بدارید. به تفریحات و بازی‌های آن‌ها کمک کنید و مشوّقِ حرکات طبیعی و زیبای آن‌ها باشید... با افراد بالغ باید مثل افراد بالغ رفتار کرد و با بچه مثل بچه‌ها، تنها کاری که می‌توانیم برای سعادت آدمیان بکنیم، این است که هر کس را به جای خود قرار دهیم و تمایلات انسان را طبق مقتضیات جسمی و روحی او منظم سازیم؛ غیر از این، کاری از ما ساخته نیست، باقی تابع علل خارجی است، که در اختیار ما نیست.[2]
 

حکایت‌های بسیاری از پیغمبر خاتم صلی الله علیه و آله به ما رسیده که در آن‌ها، به بازی کردن با اطفال اهمیت داده و حتی ایشان را از شوخ‌ترین مردمان با کودکان معرفی کرده‌اند.[3] جابر نقل می‌کند: نزد پیامبر رفتم و دیدم حسن و حسین بر پشت آن حضرت سوارند و پیامبر برای آنان زانو زده و خم شده و می‌فرمایند: «چه خوب شتری است شتر شما و چه بارهای خوبی هستید شما.»[4] یا نقل می‌کنند: روزی رسول خدا صلی الله علیه و آله در حرکت به سمت مهمانی می‌کوشیدند حسین را که با پسرها بازی می‌کرد، بگیرد؛ ولی او این‌سو و آن‌سو فرار می‌کرد و حضرت او را می‌خنداند و سرانجام او را گرفت.[5] امامان معصوم علیهم السّلام نیز که از فواید بسیار مهم بازی با کودک آگاه بودند، این سیرۀ پیامبر صلی الله علیه و آله را در زندگی پیاده می‌کردند.
 

اما به راستی علت بازی با کودک و اهمیت دادن به آن در دین اسلام چیست؟
1. در حین بازی، الفاظ و حرکات والدین، سرمشق کودک قرار می‌گیرد؛ به همین جهت می‌‌توان نکته‌های اخلاقی، اجتماعی، بهداشتی، عاطفی، کمک کردن به دیگران و حتی مسائل عبادی را به او آموزش داد، تا گامی مؤثر در جهت تقویت شخصیت او برداشته شود. به طور کلی حضور بزرگ‌سالِ مسئول، برای حفظ ایمنی در بازی ضروری است. البته باید توجه داشت که مرتب بازی کردن با کودک یا در آغوش گرفتن وی موجب می‌شود، او طرز بازی کردن با خود را فراموش کرده، در هنگام تنهایی برای جلب توجه گریه کند و والدین را وادار نماید، اعمال پیشین را تکرار کنند.
2. از آن جایی که برخی اطفال از ترس شکست، بازی جدیدی را آغاز نمی‌کنند و احتیاج به تشویق و تأیید دارند، اگر والدین در بازی شرکت نموده، در حین آن، از کشفیاتشان هیجان زده شده و به خاطر موفقیت تحسین‌شان نمایند، حس خودباوری و اعتماد به نفس در کودک تقویت می‌شود.[6]
3. عمیق‌تر شدن رابطۀ بین والدین و کودک، از دیگر فواید بازی با اوست. طفل به افرادی که زمینه‌های لذت و سرگرمی و تفریح را برای او فراهم می‌کنند، دلبستگی پیدا می‌کند، که نتیجۀ آن اطاعت‌پذیر شدن او در سنین مختلف است.

در ادامه، نکته‌هایی در این باره بیان می‌کنیم که توجه به آن‌ها ضروری است:
ـ دخالت‌های بی‌جا و غیرمنطقی در دنیای شیرین بازی کودک و تحمیل بازی یا اسباب‌بازیِ خاصی به او موجب می‌شود در آینده، فردی با اعتماد به نفس پایین، وابسته به دیگران و ناکارآمد باشد. بنابراین به جای دخالت کردن، هم‌بازی و شریک او باشید؛ با انجام این عمل، بازی برای او معنادارتر شده، با علاقه آن را پی‌گیری می‌کند.
ـ هنگام بازی، با تمام وجود، خود را در اختیار طفل قرار دهید. اگر متوجه شود که حواستان جای دیگری است، این کار را به حساب بی‌احترامی و بی‌اهمیتی به بازی می‌گذارد.
ـ عشق و نفرت و ترس کودک در سنین دو تا چهار سالگی چندان ثابت نیست و به آسانی از کنترلش خارج می‌شود. به علاوه نمی‌تواند مطالب حقیقی را از غیر حقیقی تشخیص دهد؛ پدری که خود را شبیه «خرس» در می‌آورد یا مشت‌زنی می‌کند، در نظر طفل، حقیقی جلوه می‌کند و تحمل این بازی‌ها برای او مشکل خواهد بود.
ـ همیشه نباید بازی را طوری ترتیب داد که کودک برنده شود، زیرا مغرور و خودخواه بار می‌آید؛ برای آشنایی کودک با واقعیت‌های زندگی، باید به او شکست را هم یاد داد؛ البته تعداد موفقیت‌ها بیشتر از شکست‌ها باشد و سرانجام او به عنوان برنده انتخاب شود.
 
منابع: آقا میری؛ فاطمه سادات (1395)، عطیه الهی، انتشارات بوستان کتاب، قم، چاپ اول.