دلایل تأکید اسلام بر کوتاه کردن ناخن ­ها

در سبک زندگی اسلامی، کوتاه کردن ناخن­ ها به عنوان یک امر مستحب برای مردان در نظر گرفته شده است.
 

چکیده :  دین اسلام جهت آراسته بودن مسلمانان مجموعه کاملی از دستورات را در چندین محور ارائه کرده است که یکی از  مهم­ترین این محورها آراستگی بدن است؛  آراستگی دست و پا به عنوان یکی از مهم­ترین محورهای آراستگی بدن، در نظر گرفته شده است تا جایی­ که یکی از سنت های اسلامی کوتاه کردن ناخن ­ها می باشد.

تعداد کلمات 962 /  تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه

در آموزه های اسلامی از چند جهت به آراستگی دست پرداخته شده که آنها را مرور می کنیم:
یکی از نعمت های الهی که در نگاه بسیاری نادیده گرفته می شود، وجود ناخن در دست و پای انسان است که خداوند متعال با حسن تدبیر و حکمت خود، آن را در بدن انسان قرار داده است. اهمیت این نعمت هنگامی بیشتر نمایان می­ گردد که خدای ناخواسته، بر اثر بیماری یا حادثه ای، یکی از ناخن های انسان از دست برود، آنگاه معلوم می شود که شکل ظاهری دست و پا، چه نمای نازیبایی خواهند گرفت.
 

بلند گذاشتن ناخن دست، از لحاظ شرعی در مردان و زنان اشکال ندارد، اما توصیه اسلام درباره ناخن مردان به عنوان یک امر مستحب کوتاه کردن آنهاست.
امام صادق(ع) در سفارشی به یکی از یاران خود فرمودند:
خذ من شاربک و أظفارک فی کل جمعة؛[1] در هر جمعه موهای پشت لب و ناخن هایت را بگیر.
در روایت دیگری نیز فرمودند:
من السّنة تقلیم الأظفار؛[2] یکی از سنت های اسلامی گرفتن ناخن­ها می باشد.

در خصوص دلایل تأکید بر این دستور اسلامی، می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

در صورت بلند بودن ناخن ها و جمع شدن چرک زیر آنها، علاوه بر وارد شدن لطمه به آراستگی دست ها، زمینه ورود انواع میکروب و انگل به بدن فراهم می گردد. امام باقر (ع) در این باره فرمودند:
إنما قصت الأظفار، لأنها مقیل الشیطان؛[3]
به این دلیل ناخن ها را کوتاه می کنید، که محل استقرار شیطان (آلودگی ها) است.[4]
 

امام صادق(ع)در پاسخ به سؤال یکی از شاگردان خود مبنی بر اینکه چرا خداوند متعال ناخن­ ها و موی بدن را بگونه ­ای نیافریده که نیاز به کوتاه کردن نداشته باشند فرمودند: «خداوند متعال در این کار، نعمت هایی نهاده که آدمی از آنها آگاه نیست تا سپاس گوید. آگاه باش! دردهای بدن با خروج مو از منافذ بدن و با خروج ناخن از سر انگشتان خارج می گردد. از این رو به انسان فرمان داده شده که هر هفته به نوره مالیدن و تراشیدن مو و کوتاه کردن ناخن ها اقدام کند. این کار باعث می ­شود که مو و ناخن با شتاب بیشتری برویند و دردها و بیماری­ها را سریع تر خارج کنند. اگر شخص چنین نکند، رشد آن ها اندک می شود، در نتیجه دردها در بدن می ماند و بیماری های مختلف پدید می آید.»[5]
 

بلندی ناخن در زنان یکی از عوامل افزایش زیبایی است. دین مبین اسلام این موضوع را لحاظ کرده و به زنان به عنوان یک عمل مستحب توصیه کرده که جهت حفظ زیبایی خود ناخن هایشان را بلند نگه دارند.
در این باره از رسول خدا(ص) نقل شده که:
قال لِلرِّجَالِ قُصُّوا أَظَافِیرَکُمْ وَ لِلنِّسَاءِ اتْرُکْنَ فَإِنَّهُ أَزْیَنُ لَکُن.؛[6]
به مردان فرمود: ناخن های خود را کوتاه کنید و به زنان فرمود: ناخن های خود را بلند نگه دارید که برای شما زیباتر است.

البته لازمه بلند نگه داشتن ناخن ها از سوی زنان نیز منوط به رعایت مسائلی همچون موارد ذیل است:
1. رعایت نظافت ناخن ها و بهداشت فردی؛
۲. چنانچه بلند نگاه داشتن ناخن از سوی زنان به عنوان زینت محسوب شود، باید آن را از نامحرم بپوشانند.
٣. اگر ناخن بیش از حد معمول بلند باشد برای وضو و غسل چنانچه زیر آن چرک یا مانعی باشد باید برطرف شود و آب را به زیر آن برسانند.


منبع:
موسوی؛ سید حسن (1394)، مد و مدگرایی و جایگاه آن در سبک زندگی اسلامی، انتشارات بوستان کتاب، قم، چاپ اول.

 
 
پی نوشت :
[1] بحارالأنوار، ج ۲۳، ص ۱۲۲.
[2] الکافی، ج ۶، ص ۴۹۰.
[3] بحارالأنوار، ج ۲۳، ص ۱۲۳.
[4] از قول لغویون چنین بر می آید که کلمه «شیطان» - برخلاف کلمه «ابلیس» که عنوان اختصاصی شیطان رانده شده معروف است - به هر موجود مضر و منحرف و پلید اعم از جن، انس، حیوان و یا هر موجود دیگری (مثل میکروب) گفته می شود و اختصاصی به شیطان مصطلح معروف ندارد؛ لکن جنهای مضر از مصادیق بارز واژه شیطان هستند. میکروب های بیماری زا نیز از آن جهت که موجوداتی زیان آورند می توانند مصداق واژه شیطان باشند. لذا کلمة «شیطان» را در روایات باید متناسب با قرائن معنا کرد. از همین رو در روایات بهداشتی که کشفیات علمی قرینه بر وجود میکروب و آلودگی می باشند، کلمه «شیطان» به «آلودگی و میکروب» ترجمه می گردد.
[5] «إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَکَ اسْمُهُ فِی ذَلِکَ عَلَى الْعَبْدِ نِعَماً لَا یَعْرِفُهَا فَیَحْمَدَهُ عَلَیْهَا اعْلَمْ أَنَّ آلَامَ الْبَدَنِ وَ أَدْوَاءَهُ‏[5] تَخْرُجُ بِخُرُوجِ الشَّعْرِ فِی مَسَامِّه...» توحید المفضل؛ ص71.
[6] الکافی، ج6؛ ص491.