حقوق غیر مالی زوجین

چکیده: در دسته بندی حقوق همسران، بخشی از آن مربوط به حقوق مالی است و برخی از این موارد حقوقی، حقوق غیرمالی ایشان است. در این نوشتار به بیان حقوق غیرمالی زوجین می پردازیم. با ما همراه باشید. 

 تخمین زمان مطالعه 1016 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

حقوق غیرمالی زوجین از دیدگاه اسلامی عبارت اند از:

به این معنا که بر زوجه واجب است در جایی سکونت کند که زوج انتخاب کند و چگونگی سکونت مرد طوری باشد که از ماندن او در خانه حالت همراهی نتیجه شود. زن تنها در صورت ترس از آسیب جسمی یا مالی یا شرافتی می تواند از سکونت مشترک خودداری کند (ماده ۱۱۱۵ ق.م.). هرچند حق شوهر تعیین محل سکونت است (۱۱۱۴ق.م)، زن حق استقلال در سکونت دارد و در نوع مسکن باید به شؤون زن توجه شود. این دو حق به زن داده شده است، زیرا او باید بیشتر وقت خود را در منزل صرف کند و نباید شرایط نامناسب آن، آسایش و آرامش او را سلب کند (کاتوزیان، ۱۳۸۲، ص ۱۵۸).

حق معاشرت به معروف که از آیات قرآن برداشت می شود (نساء، ۱۹ و ۲۵؛ بقره، ۱۸۰، ۲۲۸، ۲۲۹ و ۲۳۱) و به معنای زندگی رایج در جامعه و به نحوی زیبا و پسندیده است. بیشتر بحث ها در مشاوره و درمان زوجین به این اصل بازمی گردد، ولی نکته مهم تأکید بر حق و وظیفه حقوقی متقابل همسران نسبت به حسن معاشرت است (ثمنی، ۱۳۹۰، ص ۶۶).

حق بهره گیری جنسی زن و شوهر از هم که در مورد زن از آن تعبیر به تمکین می شود. زن نسبت به شوهر مسئولیت دارد که در صورت آمادگی جسمی و روانی به نیاز جنسی مرد با تمام وجود پاسخ دهد (کلینی، ۱۴۰۷، ج۵، ص۵۰۷ و مواد ۱۰۸۵ و ۱۱۰۸ ق.م). لازم است با زن در جلسه درمان این حق شوهر را بررسی کنیم. همچنین، مرد باید به نیازهای جنسی زن پاسخ دهد، زیرا ممکن است کوتاهی مرد موجب گناهکاری او (حر عاملی، ۱۴۱۶، ج ۲۰، ص۱۳) و بازخواست حقوقی شود (مواد ۱۱۲۲ تا ۱۱۲۵ق.م). قرآن مرد را برحذر می دارد از اینکه زن را در زندگی زناشویی، از جمله در امور جنسی بلاتکلیف رها نکند (نساء، ۱۲۹).

 از حقوق مهم شوهر، ریاست خانواده است که به تصمیم گیری های مهم خانواده مربوط شود. در بحث توزیع قدرت در خانواده به آن اشاره شد. این مورد را حق اطاعت نیز می نامند. یکی از آثار ریاست، حق شوهر در کنترل خروج زن از خانه و لزوم هماهنگی زن با اوست(کلینی، ۱۴۰۷، ج۵، ص۵۰۷) که نوعی مرزسازی در روابط زوجین است که به آن خواهیم پرداخت.

یکی از حقوق مهم زن و مرد نسبت به هم رعایت استقلال شخصیت هر یک از آنان پس از ازدواج است. این حق به ابعاد گوناگونی مانند حریم خصوصی، استقلال مالی، عقاید و ارزش های و رشد علمی اخلاقی فرد باز می گردد. حریم خصوصی هر فرد عبارت از محدوده فیزیکی مربوط به او مانند کیف، نوشته ها، لوازم، تلفن همراه و سایر اموال، و حریم روانی عبارت از اسرار و خاطرات و حوادث شخصی فرد است که مایل نیست دیگران و حتی همسر از آن آگاه شود. یکی از مشکلات زوج ها در جامعه امروزی، ورود به حریم همسر مانند سرکشی به تلفن همراه او است. این حق هر زن و مرد است که هیچ فردی حتی همسر در امورش تجسس نکند. محتوای صریح قرآن تجسس را نهی می کند (حجرات، ص ۱۲). نوع دیگر ورود به حریم خصوصی، پرسش از گذشته فرد و اعتراف گیری از او است. تفتیش عقاید و ارزش های فرد نیز تعدی به حریم اوست.
برای حل این مشکل در رابطه همسران؛
گام نخست، آگاهی دادن زوجین به حق خود و همسر در این مورد است. برای زن و شوهر باید روشن شود که هر گونه تعدی به حریم دیگری از نظر اسلام حرام است و فرد با این کار مرتکب گناه می شود. در گام بعدی راه های مهار خویش و بازداری از این رفتار به زوجین آموزش داده می شود. باید پرسش از مسائل شخصی فرد و گذشته او انجام نشود و هر گاه احساس کرد که پرسش او نامناسب است با عذرخواهی، گفتگو در آن موضوع را متوقف کند. بدون اجازه همسر به امور شخصی او مانند دفترچه خاطرات با تلفن همراه دست نزنند. هر گاه وسوسه به انجام این کار شد، خود را مشغول کار دیگری کند. از قسم دادن به همسر در پرسش از گذشته زندگی او خودداری کند. یکی از حقوق مهم زن و مرد نسبت به هم رعایت استقلال شخصیت هر یک از آنان پس از ازدواج است. این حق به ابعاد گوناگونی مانند حریم خصوصی، استقلال مالی، عقاید و ارزش های و رشد علمی اخلاقی فرد باز می گردد. حریم خصوصی هر فرد عبارت از محدوده فیزیکی مربوط به او مانند کیف، نوشته ها، لوازم، تلفن همراه و سایر اموال، و حریم روانی عبارت از اسرار و خاطرات و حوادث شخصی فرد است که مایل نیست دیگران و حتی همسر از آن آگاه شود.یکی از ابعاد مهم شخصیت فرد باورها و ارزش های او است. طبیعی است که قبل از ازدواج هر کس حق دارد، همسری را انتخاب کند که با او در نگرش ها و ارزش ها مشابه باشد. تحقیق در آن مرحله لازم است. پس از ازدواج معمولا شباهت های زن و شوهر در ابعاد مختلف زندگی از جمله نگرش ها بیشتر می شود. در این شرایط، تحمیل ارزش ها و عقاید تعدی به شخصیت فرد است. عقاید هر شخص محترم است و لازم است که تغییر آن تنها از راه های مناسب، شرعی و اخلاقی باشد. نیاز به پیشرفت و کمال در همه انسان ها به درجاتی وجود دارد؛ زن نیز پس از ازدواج نیازمند پیشرفت است، ولی برخی زنان احساس می کنند پیشرفتشان با ازدواج کند یا متوقف می شود. فراهم ساختن زمینه رشد و کمال زن در ابعاد علمی، اخلاقی و معنوی از وظایف شوهر است. به نظر اولیای دین 2 آموزش امور لازم و مفید به زن از وظایف شوهر است (کلینی، ۱۴۰۷، ج۵، ص۵۱۶). پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) کسب دانش را برای هر مرد و زن واجب می شمارد (همان ج ۱، ص ۷۴). آموزش علم حسنه، طلب آن عبادت، گفتگوی علمی تسبیح خدا، عمل به آن جهاد در راه خدا، دادن دانش به فاقدان آن، صدقه وبذل آن قرب به خداوند به شمار می آید (ورام، ۱۴۱۰، ج ۲، ص ۱۷۶). با چنین تأکیدهای اسلامی آیا می توان زنان را پس از ازدواج از رشد علمی بازداشت. نکته مهم کمک شوهر به زن در یافتن زمینه های مناسب رشد علمی و اخلاقی است. گاهی اختلاف در زمینه رشته علمی و زمینه اجتماعی متناسب با شؤونات زن و شوهر است. برخی، یکی از حقوق غیر مالی زن را این می دانند که شوهر زمینه رشد علمی را فراهم کند (ثمنی، ۱۳۹۰، ص ۱۵۱).