سلامت بدن با روزه داری

مقدمه

روزه‌ داری نه‌ تنها فریضه‌ای مذهبی و دینی که دارای فواید فراوانی برای سلامت جسم و روح است. در این مقاله به بررسی فواید روزه و آسیب‌های ممکن آن خواهیم پرداخت.

فواید روزه گرفتن

 ممکن است در ابتدا این نظریه که حذف و کاهش وعده‌های غذایی می‌تواند به سلامت بدن کمک کند نظریه‌ای متناقض به چشم آید. مفید یا مضر بودن روزه‌داری بر اساس طول مدت آن و شرایط جسمی متفاوت خواهد بود. در ادامه از نقطه نظر پزشکی به فواید روزه در حفظ سلامت بدن خواهیم پرداخت.
 

فواید روزه از نظر پزشکی

• سلامت قلب: روزه‌ داری باعث کم شدن شدت فشار خون و مقدار کلسترول می‌شود و سلامت قلب را تضمین می‌نماید.
• کنترل قند خون: در روزه‌ داری حساسیت بدن به هورمون تنظیم‌کنندهٔ قند خون بیشتر شده و سبب تنظیم قند خون می‌شود.
• سلامت مغز: آزمایشات نشان داده‌ است که روزه‌ داری سبب ترشح بیشتر پروتئین مغزی می‌گردد که این پروتئین‌ها از مرگ نورون‌های مغزی جلوگیری می‌کنند.
• حفظ سلامت عضله‌ها: در طی فرآیندهای رژیم غذایی پیشنهادی، فرد چربی و ماهیچه را به صورت هم‌زمان از دست می‌دهد، حال آنکه روزه‌داری و حذف وعدهٔ غذایی به مدت حداقل ۶ ساعت بدن را برای سوخت‌ وساز چربی آماده می‌کند.
• افزایش طول عمر: طبق تحقیقات کاهش مجموع کالری مصرف‌شده در طی روز سبب کاستن از سرعت تخریب سلول‌های بدن و کاستن از سرعت پیری مغز می‌شود.
• کاهش استرس: براساس آخرین یافته‌ها و تحقیقات علمی، روزه داری اسلامی موجب کاهش استرس و اضطراب در بین افراد می‌شود.

 

فواید روزه گرفتن از نظر اسلام

از جمله فواید گفته شده در دین مبین اسلام می‌توان به فواید روزه از نظر قرآن و اشارات چندین‌باره آن نام برد، من جلمه: «یا ایّها الّذین آمنوا کُتب علیکم الصیام کما کتب علی الّذین من قبلکم لعلّکم تتّقون» ای کسانی که ایمان آورده‌اید، روزه بر شما واجب شد کما اینکه (همچنان که) بر کسانی که قبل از شما بودند واجب شده بود، شاید پرهیزکار شوید و تقوا پیشه کنید. بر طبق این آیه از قرآن از مهم‌ترین آثار روزه تقوا، خودداری از شهوت شکم، خوردن و آشامیدن و تقویت توان خویشتن‌ داری‌ست.

همانطور که می‌دانیم تقوی و پرهیزگاری در تربیت و سازندگی و هویت یک مسلمان نقش بسیاری مهمی دارد و برای رسیدن به همین اثر پرارزش است که بهترین عبادت در ماه مبارک صیام و خصوصا در حال روزه، اجتناب از گناهان است. از فواید دیگر روزه گرفتن در این ماه این است که روزه زمینه را برای مهار کردن نفس اماره را فراهم می کند و غلبه بر نفس اماره بسیار در دین اسلام ذکر شده است. همچنین پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در همین رابطه با فواید روزه فرموده‌اند : «صوموا تصحوا». روزه بگیرید تا سالم بمانید.
 

آیا روزه داری به سلامت بدن آسیب می‌رساند؟

 روزه‌ داری و روزه گرفتن به‌ تنهایی مناسب نیست. روزه‌ داری صرف، به‌عنوان رژیم غذایی لاغری فشرده می‌تواند سبب آسیب به بدن شود حال آنکه روزه‌ داری با اعتقاد قلبی و هدف و با نگاه ابزاری برای تمیزی افکار، بدن، روح و روان می‌تواند نه‌ تنها از نظر سلامت جسمانی که از نظر سلامت روانی و تقویت قوای صبر و تقوا مفید واقع شود. 
 روزه داری غیر صحیح و غیر اصولی نیز در برخی موارد باعث مشکلات و اختلالاتی در سلامتی افراد می‌شود. از جمه این مسائل می توان به موارد زیر اشاره کرد. 

• افت قند خون: مصرف زیاد کربوهیدرات‌ها و قندها در وعدهٔ غذایی سحر باعث زیاد شدن میزان انسولین برای تعادل بخشیدن به قند خون شده و سبب بروز علائمی چون ضعف عمومی، تعریق، لرز، سردرد، سرگیجه و خستگی خواهد بود.
• سردردهای نابه‌هنگام: انجام فعالیت‌های بیش از حد در طول مدت روزه‌داری و کمبود خواب لازم با افزایش فعالیت‌های روزانه در انتهای روز سبب ایجاد سردردهای ناشی از ضعف و افت قندخون می‌شود.که با تنظیم مقدار کافئین مصرفی، نظم‌بخشی به ساعات خواب و بیداری و کنترل فعالیت‌های بدنی در طول مدت روزه‌داری به اجتناب از ابتلا به این دسته از سردردها کمک می‌کند.
• کم‌آب شدن بدن و اثرات مضر جانبی: در طی روزه‌داری نیز همانند روال عادی روزانه، بدن به مصرف آب، از طریق تعرق، دفع ادرار و تنفس می‌پردازد و در صورت ننوشیدن آب کافی قبل از شروع روزه بدن با کمبود آب روبه‌رو شد و سبب عوارض جانبی چون سرگیجه، عدم تعادل، ضعف عمومی و ... می‌گردد. همچنین در بیماران مبتلا به سنگ کلیه که میزان مصرف آب روزانهٔ آن‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد، بهتر است روزه‌ داری تحت نظر پزشک و با مشورت ایشان صورت گیرد.
• سستی و خواب‌آلودگی: همانطور که گفته شد، به علت کم‌آبی بدن، تعریق بیش از حد و افت فشار خون، بدن به‌ویژه در ساعات پایانی روز می‌تواند دچار سستی و خواب‌آلودگی شوذ.
• ابتلا به اختلالات دفع: در این دوران به علت کمبود آب بدن احتمال ابتلا به سختی اجابت مزاج و بیماری هموروئید افزایش یافته و با کنترل مقدار مایعات مصرفی و غذاهای فیبردار قبل از شروع روزه قابل رفع می‌باشد.
• دُش‌گواری/سوء‌هاضمه: افراط در مصرف وعده‌های غذایی سحر و افطار و مصرف غذاهای پرچرب و نفاخ می‌تواند باعث احساس سنگینی، درد و نفخ شکمی شود.