چرا در این روزهای کرونایی نمی توانیم بی خیال پیگیری اخبار شویم؟

در ماه های اخیر، در میان تمام تأثیرات فیزیکی و روانشناختی این همه گیری جهانی، حجم انبوهی از اطلاعات مختلف بر سر انسان ها آوار شده است. این روزها بیشتر ما نمی توانیم برای مدتی کوتاه سر از گوشی و رایانه و تلویزیون برداریم. همه ما تلاش می کنیم به آمار جدید دست یابیم، درباره تئوری های جدید بدانیم، تفسیرهای به روز را گوش دهیم و گزارش های نو را دنبال کنیم. برخی از ما که به زبانی غیر از زبان مادری مان نیز آشنا هستیم، سعی می کنیم اخبار جهان را به زبان های مختلف دنبال کنیم. جالب اینجاست هیچ کدام از ما از این کار خود احساس خوبی نداریم!
 
در پس این تشنگی سیری ناپذیر برای کسب اطلاعات و اخبار، چه مکانیسمی نهفته است؟
 
در ادامه با پرسش از دکتر تالی شاروت، متخصص علوم اعصاب، می کوشیم تا به بررسی علمی این موضوع بپردازیم. با ما همراه باشید.
 

تحقیقات ما نشان می دهد که 3 انگیزه اصلی برای جستجوی اطلاعات توسط انسان وجود دارد. انگیزه اول سودمندی اخبار و اطلاعات است. آیا کسب اطلاعات و اخبار می تواند به من کمک کند؟ با شیوع و همه گیری بیماری کرونا، ممکن است با خود فکر کنید: «اگر اطلاعات بیشتری به دست آروم، بهتر می توانم برای حفاظت از خودم برنامه ریزی کنم.»
 
دومین انگیزه افزایش آگاهی و شناخت است. آیا این اطلاعات و اخبار می توانند کمک کنند تا جهان پیرامونم را بهتر بشناسم؟ در شرایط موجود افزایش آگاهی شاید یکی از اساسی ترین کاربردهای کسب اطلاعات باشد. در حال حاضر سؤال های زیادی ذهن ما انسان ها را مشغول کرده و کسب اطلاعات می تواند تا اندازه ای از ابهام ما بکاهد. هر چند با وضعیتی که من می بینم، کسب انبوه اطلاعات از مجاری مختلف، نه تنها کمکی به ما نمی کند که در بسیاری از مواقع بر سردرگمی ما خواهد افزود. به عنوان مثال، در این روزها هر کس برای پیشگیری و درمان کرونا نسخه ای ارائه می دهد. بنابراین چه بسا اطلاعات، تأثیری منفی بر شناخت ما داشته باشند.
 
سومین انگیزه، انگیزه هیجانی است. آیا این اطلاعات می توانند موجب شوند از لحاظ هیجانی اوضاع بهتری داشته باشیم؟ مثلاً ممکن است چشم به اخبار بدوزید، به امید اینکه خبری خوب، مانند خبری در مورد ساخت واکسن و یا داروی درمان کرونا، بشنوید. هر چه خبر بد بشنویم ولی باز هم به امید شنیدن اخبار خوب، خبرها را دنبال می کنیم.
 

شواهدی وجود دارد که نشان می دهند سیستم پاداش و دوپامین مغز، در جستجوی دانش و اطلاعات نقش دارند. اما نحوه دقیق عملکرد این مکانیسم، ناشناخته است. فرضیه ای اولیه بر این باور است که اطلاعات می توانند به خودی خود پاداش باشند، چرا که اطلاعات ارزشمند هستند. بر اساس این تئوری، اطلاعات (مثبت، منفی و یا خنثی)، در ذهن انسان به عنوان پاداش تلقی می شوند و به همین خاطر مغز دوپامین آزاد می کند و درنتیجه فرد برای کسب اطلاعات بیشتر ترغیب خواهد شد.
 

در علوم اقتصادی و تحقیقات اولیه علوم اعصاب، فرضیه کلاسیک بر این باور بود که دانستن همیشه بهتر از نادانی است. اما به نظر من همیشه اینگونه نیست. ممکن است هر سه انگیزه ای که در بالا توضیح دادیم آنگونه که باید و شاید محقق نشده و تأثیری منفی بر اقدامات شما داشته باشند. در این صورت ارزش اطلاعات نزد شما پایین آمده و در آینده کمتر به سراغ دریافت اطلاعات و آگاهی ها خواهید رفت. همینکه می بینیم برخی افراد از دریافت اطلاعات فراری هستند، نشان می دهد که مغز انسان ها همیشه اطلاعات را پاداش نمی بیند. به همین خاطر است که باید از دریافت هر نوع اطلاعاتی اجتناب شود چرا که گاهی اطلاعات غلط پیامدهای عملی ناگواری به همراه داشته و در آینده شما را نسبت به دریافت اطلاعات بیشتر بی انگیزه سازد.
 

تحقیقات ما نشان می دهد که افراد، احتمالاً بیشتر اطلاعاتی را جستجو می کنند که آن ها را مفید و مثبت پنداشته و یا به دنبال اطلاعاتی هستند که غالباً در مورد آن ها فکر می کنند. می توان افراد را به واسطه انگیزه هایشان در جستجوی اطلاعات، طبقه بندی کرد. برخی افراد به دنبال تأثیر هیجانی هستند، برخی به دنبال اطلاعاتی برای اقدام و برخی دیگر به دنبال افزایش آگاهی اند. جستجوی اطلاعات بر سلامت روان هر کدام از این 3 گروه، تأثیری دو سویه دارد. مثلاً فردی که از لحاظ هیجانی به هم ریخته باشد، ممکن است برای تنظیم هیجانی و آرام کردن خود به دنبال اطلاعات برود.
 
سؤالی که مطرح می شود این است که آیا سلامت روان ما بر نوع و میزان جستجوی­مان تأثیر می گذارد و یا بالعکس؟ به نظر ما این رابطه کاملاً دوسویه است. یعنی نوع و شیوه جستجوی ما برای اطلاعات می تواند برخی مشکلات روانی ما را بدتر کرده و یا ما را از برخی مشکلات مرتبط با سلامت روان حفظ کند. البته اگر هم اکنون از یک مشکل روانی رنج می برید، احتمالاً این موضوع بر الگوی شما در پیگیری اخبار، تأثیر می گذارد. در هر حال بین این دو متغیر همبستگی وجود دارد، هر چند که هنوز در مورد ارتباط علی و معلولی، اطلاعات کافی نداریم.
 

تعصب خوش بینی در وقع مربوط به انتظاری است که فرد در مورد آینده دارد. فردی که دارای این تعصب است فکر می کند همه چیز در آینده بهتر از آن چیزی خواهد شد که الان هست. تحقیقات نشان داده است که تعصب خوشبینی می تواند انگیزه را افزایش داده و از سلامت جسم و روان شما محافظت نماید. مطالعه ای که چند سال پیش منتشر شد، نشان داد تا زمانی که محیط یک جامعه تهدید آمیز نباشد، میزان خوشبینی افراد جامعه بیش از بدبینی خواهد بود. تعصب خوشبینی به این معناست که افراد نه نتها انتظار آینده ای بهتر دارند، بلکه فکر می کنند می توانند برای دوری از خطر کارهایی انجام دهند و بوسیله آن اقدامات، خود و اطرافیانشان را نجات دهند. مثلاً در مورد شرایط کرونایی موجود، این افراد فکر می کنند به کرونا مبتلا نمی شوند، زیرا احساس می کنند به اندازه کافی برای مبتلا نشدن به آن تلاش کرده اند و شرایط تحت کنترل است.
 
همچنین تعصب خوشبینی انگیزه ما را افزایش خواهد داد. اگر فکر کنید تلاشتان نتیجه می دهد، قطعاً برای تلاش انگیزه بیشتری خواهید داشت.
 

به نظر من پیشبینی و اقدام دو عنصر اساسی بهزیستی هستند. مهم است که برای خود آینده ای تصور کنید، خصوصاً در این شرایط که بسیاری از کارها تعطیل شده است. دوم اینکه سعی کنید اقدامی تازه نموده و شرایط کنونی را کنترل نمایید. شما می توانید یک پرژوه جدید شروع کنید و یا حتی تصمیم بگیرید کمتر اخبار را پیگیری کنید. در مطالعه ای دریافتیم که افراد عملگرا، خوشبین تر هستند. از سویی اقدام و خوشبینی، دو عنصر اساسی برای شاد بودن محسوب می شوند.
 
منبع: psychologytoday