دعا
دعا بخش اصلی اعمال مذهبی است و با توجه به تفاوت های فرهنگی اشکال بسیار متفاوتی دارد (ولف، ۱۹۹۷). همان طور که مک کولا و لارسون (۱۹۹۹) بیان می کنند، دعا از اعمال، افکار، و نگرش هایی تشکیل می شود که فرد را به ساحت مقدس پیوند می دهد.دعا می تواند به عنوان گفتگو تلقی شود و عمل دعا کردن موجب آرام شدن زندگی بر مشغله فرد می شود و فرد در مورد سئوالات زندگی خود اطلاعات و جواب هایی دریافت می کند (بک وار، ۱۹۹۷) پالما و پندلتون (۱۹۹۱، ۱۹۸۹) دعا را به چهار صورت بیان می کند: ۱. متفکرانه یا مکاشفه ای؛ 2.تشریفاتی یا همیشگی؛ 3.ملتمسانه؛ و 4.خودمانی؛ و مک کولا و لارسون (۱۹۹۹) نوع پنجمی به اینها اضافه کردند که دعا به خاطر درخواست سلامتی برای دیگران است و شفاعت و وساطت نام دارد (میلر، ۲۰۰۳).
اندیشه معنوی و مراقبه
مراقبه نوعی اندیشه معنوی است که شامل عمل همراه با تمرکز می باشد. اندیشه معنوی در برگیرنده مراقبه و لحظات خود انگیخته و سازمان نایافته ای است که در آن ما با یکتایی و وحدت امور پیوند برقرار می کنیم. برخی تحقیقات نشان می دهد که فعالیت های معنوی و شهودی مثل مراقبه واندیشه معنوی و تصویرسازی مذهبی نسبت به مداخلات علمی رایج نظیر تن آرامی که خالی از هر نوع محتوا با فضای معنوی است، اثرات شفابخش نیرومندتری بر مراجعین مذهبی و معنوی دارد (اعتمادی، ۱۳۸۴).بخشایشگری
بخشایشگری یکی از عناصر کلیدی مراقبت مذهبی است. (جف، ۱۹۸۷: لیج، ۱۹۹۴: لایل ۱۹۹۵). پژوهشگران سه جنبه را برای بررسی بخشایشگری پیشنهاد می کنند، بخشیدن دیگران، بخشیدن خود، و پذیرش بخشایشگری. برای آنکه بخشایشگری اثر بخش و شفادهنده باشد باید توسط مراجه و در وقت مناسب صورت بگیرد، همان گونه که ریچارد و برگین خاطر نشان می کنند. "تلاش برای بخشایشگری زودهنگام، از فرایند شفا دادن جلوگیری می کند و موجب بی اعتباری و حل نشدن احساساتی همچون درد، سوگ، گناه، شرم و خشم شده و در نتیجه مشکلات زیادی را در زندگی آنها به وجود می آورد. " (۲۱۳: ۱۹۹۷). (وست، ۲۰۰۴، ترجمه شهیدی و شیر افکن، ۱۳۸۳).انرایت و همکارانش (۲۰۰۲) اثرات بخشایشگری زا در کاهش افسردگی و اضطراب و بهبود روابط بین فردی، در پژوهش های زیادی نشان داده اند. (غباری، ۱۳۸۴).
همراهی و خدمت
همراهی به معنای مشارکت و در میان گذاری علایق، ایده آلها یا تجارب است و خدمت نیز به معنای عمل کمک و یاری رساندن به دیگران است. از دیدگاه معنوی، همراهی و خدمت خالصانه منجر به تقویت ایمان و مقاومت در برابر فشارها، اجتناب از مشغول شدن به خود و گسترش دیدگاه اجتماعی و معنوی، پرورش حس نوع دوستی، احساس تعلق و مقبولیت اجتماعی، حس هدفمندی، احساس هماهنگی با خدا، عشق به دیگران، کنار آمدن با استرس، مرگ و بیماری می شود (پار گامنت، ۱۹۹۶)، شواهد قابل توجهی وجود دارد که نشان می دهد همراهی و خدمت خالصانه اثرات جسمانی و روان شناختی مفیدی دارد (اعتمادی، ۱۳۸۴).تمرکز
هینتر کف (۱۹۸۸) تمرکز را تکنیکی توصیف می کند که می تواند در مشاوره به کار رود تا تلفیق معنویت با مشاوره را تسهیل کند. " تمرکز به عنوان یک حس مبهم، جسمانی، کل نگرانه از یک موقعیت تعریف می شود مثل موقعیت هایی مشکل آفرین، طرحی خلاق، با تجربه معنوی" (ص ۱۹).تمرکز تکنیکی است که مراجعان یاد می گیرند بدون قضاوت به خودشان گوش فرا دهند. اما، به گشودگی و اشتیاق نسبت به ناشناخته هایی که رشد تازه او را تسهیل می کنند. ۶ مرحله در این تکنیک وجود دارد که هینتر کف آنها را به صورت زیر مشخص کرده است.
1. روشن سازی فضایی: اینکه احساسات در فرد چطور تجربه می شود، مورد بررسی قرار می گیرد.
2. دریافت مفهوم حس کردن: اینکه فرد واکنش های جسمی را به وسیله داشتن "مفهومی احساسی" از سر تا سر مشکل، تجربه کند.
3. یافتن کنترل (بهانه): فرد در این مرحله به واژه ها با تصاویری فکر می کند که احساسات یا واکنش های جسمی مربوط به "مفهومی احساسی" را توصیف می کند.
4. تشدید کردن: فرد در این مرحله از صحت واژه هایی که مشکل را توصیف می کنند، مطمئن می شود.
5. درخواست: در این مرحله فرد یک سؤال باز از مفهوم احساسی می پرسد و می تواند به "تغییر و دگرگونی احساسی" در پاسخ دریافتی دست پیدا کند.
6. دریافت: در این مرحله است که فرد این تجربه و مهارت را برای درکش از خود در جهان هستی، به کار می گیرد.
نیت
نیت نخستین رکن هر عمل و بلکه شخصیت انسان است. انجام دادن اعمال و عبادات با نیت خالی و الهی عمل کوچک انسان را عظمت و پاداش می دهد و به تبع آن انجام دهنده عمل نیز ماهیت و ظرفیت الهی اش بیشتر می شود.یکی از مهمترین اثرات نیت این است که انسان را نسبت به خود و عملی که می خواهد انجام دهد آگاه می کند. انسان با نیت کردن عملش را از حالت ناهشیار آن خارج می کند و به آن هدف و جهت می دهد. حال هر چه این هدف الهی تر باشد ظرفیت و همت بیشتری را در به سرانجام رساندن آن ایجاد می کند. ویژگی انسانی که با نیات معنوی زندگی می کند این است که تحمل درد و رنج در او زیاد شده و تحمیل درد و رنج نیز بر او کمتر می شود (ملکیان، ۱۳۸۷).
منبع: کتاب معنویت درمانی. سیدرضا میرمهدی، مجید صفاری نیا و احسان شریفی. صص 167-171، انتشارات آوای نور، سوم. 1396.
