فلسفه تحریم فرار از جهاد
پرسش :
با نگاهى قرآنى بگویید چرا فرار از جنگ و جهاد حرام است؟
پاسخ :
قرآن کریم دربارۀ فرار از جنگ مى‌فرماید: «یا ایُّهَا الَّذینَ آمَنوا اذا لَقیتُمُ الَّذینَ کَفَروا زَحفًا فَلا تُوَلّوهُمُ الاَدبار * وَ مَن یُوَلِّهِمْ یَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلَّا مُتَحَرِّفاً لِقِتَالٍ أَوْ مُتَحَیِّزاً إِلىٰ فِئَةٍ فَقَدْ بَآءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللّهِ وَ مَأْوَاهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصیٖرُ؛ اى کسانى که ایمان آورده‌اید هنگامى که [در میدان نبرد] به کافران برخورد کردید که [به سوى شما] روى مى‌آورند، به آن ها پشت نکنید. و هرکس در آن هنگام (جنگ) به دشمن پشت کند - مگر آن که هدفش کنارگیرى از میدان و حمله مجدد یا پیوستن به گروهى دیگر (از مجاهدان) باشد - (فرار کننده از جنگ) به غضب خداوند گرفتار خواهد شد و جایگاه او جهنم و چه بد جایگاهى است.»1
امام على بن موسى الرضا علیه السلام در پاسخ یکى از دوستانش که از فلسفه بسیارى از احکام سؤال مى‌کند در زمینه فلسفه تحریم فرار از جهاد مى‌فرماید: خداوند به این دلیل فرار از جهاد را تحریم کرده که موجب وهن و سستى در دین و تحقیر برنامه پیامبران و امامان و پیشوایان عادل مى‌گردد و نیز سبب مى‌شود که آن‌ها نتوانند بر دشمنان پیروز شوند و دشمن را به سبب مخالفت با دعوت به توحید پروردگار و اجراى عدالت و ترک ستم‌گرى و از میان بردن فساد کیفر دهند، افزون بر این سبب مى‌شود که دشمنان در برابر مسلمانان جسور شوند و حتى مسلمانان به دست آن‌ها اسیر و کشته گردند و سرانجام آئین خداوند عز و جل بر چیده شود.2
در میان امتیازات فراوانى که على علیه السلام داشت و گاهى خودش به عنوان سرمشق براى دیگران به آن اشاره مى‌کند، همین مسئله عدم فرار از میدان‌هاى جهاد است، آنجا که مى‌فرماید: من هیچ گاه از برابر انبوه دشمن فرار نکردم با این که در طول عمرم در میدان‌هاى بسیارى شرکت جستم و هیچ کس در میدان جنگ با من روبرو نشد مگر این که زمین را از خونش سیراب کردم.3 چنان که مى‌فرماید: از فرار کردن در نبردها بپرهیزید که ننگى است که در دنیا در نسل‌هاى بعدى نیز باقى مى‌ماند و گردن‌گیر آدمى است و در قیامت او را وارد دوزخ مى‌کند.4
پی‌نوشت‌ها:
(1). انفال/ 15-16
(2). عیون اخبارالرضا، شیخ صدوق، ج 1، ص 99
(3). بحارالانوار، ج 31، 445؛؛ تفسیر نمونه، ج 7، ص 110-114
(4). نهج البلاغه، خطبه 66
منبع: پرسمان قرآنی فلسفه احکام، سید علی هاشمی نشلجی، نشر جمال، 1390.
قرآن کریم دربارۀ فرار از جنگ مى‌فرماید: «یا ایُّهَا الَّذینَ آمَنوا اذا لَقیتُمُ الَّذینَ کَفَروا زَحفًا فَلا تُوَلّوهُمُ الاَدبار * وَ مَن یُوَلِّهِمْ یَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلَّا مُتَحَرِّفاً لِقِتَالٍ أَوْ مُتَحَیِّزاً إِلىٰ فِئَةٍ فَقَدْ بَآءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللّهِ وَ مَأْوَاهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصیٖرُ؛ اى کسانى که ایمان آورده‌اید هنگامى که [در میدان نبرد] به کافران برخورد کردید که [به سوى شما] روى مى‌آورند، به آن ها پشت نکنید. و هرکس در آن هنگام (جنگ) به دشمن پشت کند - مگر آن که هدفش کنارگیرى از میدان و حمله مجدد یا پیوستن به گروهى دیگر (از مجاهدان) باشد - (فرار کننده از جنگ) به غضب خداوند گرفتار خواهد شد و جایگاه او جهنم و چه بد جایگاهى است.»1
امام على بن موسى الرضا علیه السلام در پاسخ یکى از دوستانش که از فلسفه بسیارى از احکام سؤال مى‌کند در زمینه فلسفه تحریم فرار از جهاد مى‌فرماید: خداوند به این دلیل فرار از جهاد را تحریم کرده که موجب وهن و سستى در دین و تحقیر برنامه پیامبران و امامان و پیشوایان عادل مى‌گردد و نیز سبب مى‌شود که آن‌ها نتوانند بر دشمنان پیروز شوند و دشمن را به سبب مخالفت با دعوت به توحید پروردگار و اجراى عدالت و ترک ستم‌گرى و از میان بردن فساد کیفر دهند، افزون بر این سبب مى‌شود که دشمنان در برابر مسلمانان جسور شوند و حتى مسلمانان به دست آن‌ها اسیر و کشته گردند و سرانجام آئین خداوند عز و جل بر چیده شود.2
در میان امتیازات فراوانى که على علیه السلام داشت و گاهى خودش به عنوان سرمشق براى دیگران به آن اشاره مى‌کند، همین مسئله عدم فرار از میدان‌هاى جهاد است، آنجا که مى‌فرماید: من هیچ گاه از برابر انبوه دشمن فرار نکردم با این که در طول عمرم در میدان‌هاى بسیارى شرکت جستم و هیچ کس در میدان جنگ با من روبرو نشد مگر این که زمین را از خونش سیراب کردم.3 چنان که مى‌فرماید: از فرار کردن در نبردها بپرهیزید که ننگى است که در دنیا در نسل‌هاى بعدى نیز باقى مى‌ماند و گردن‌گیر آدمى است و در قیامت او را وارد دوزخ مى‌کند.4
پی‌نوشت‌ها:
(1). انفال/ 15-16
(2). عیون اخبارالرضا، شیخ صدوق، ج 1، ص 99
(3). بحارالانوار، ج 31، 445؛؛ تفسیر نمونه، ج 7، ص 110-114
(4). نهج البلاغه، خطبه 66
منبع: پرسمان قرآنی فلسفه احکام، سید علی هاشمی نشلجی، نشر جمال، 1390.
