منظور از فراز «وَ عَلَى الْاَرْواحِ الَّتى حَلَّتْ بِفِنائکَ» در زیارت عاشورا

پرسش :

منظور از ارواح در زیارت عاشورا «اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا اَبا عَبْدِ اللَّهِ وَ عَلَى الْاَرْواحِ الَّتى حَلَّتْ بِفِنائکَ» چه کسانی هستند؟

پاسخ :
منظور از «ارواح التی حلت بفنائک»، شهدایی هستند که همراه سید الشهداء (ع)، در سرزمین کربلا به شهادت رسیدند؛ دلیل این مطلب چند نکته است:

۱ – معمولا به زائرین و کسانی که در قید حیات هستند ارواح گفته نمی شود.

۲ – این زیارت خطابی است از ناحیه زایر و معمولا خطاب کننده و مخاطب یکی نیستند

۳ – در هیچ یک از زیارت نامه هایی که برای امام حسین (ع) نقل شده است، به طور مشخص سلام بر زایرین ندارد.

۴ – زیارت عاشورا قبل از دفن کسانی که الآن مدفون در کربلا هستند وارد شده است بنابراین مراد از «ارواح» تمام کسانی که در آنجا مدفون هستند، نیست.

۵ – از قرائن موجود در این زیارت نامه، می توان فهمید که مراد از ارواح مورد سلام، همان شهدای همراه سید الشهداء در سرزمین کربلا هستند. همانند این که در یک جای دیگر به طور مشخص بر کسانی سلام داده شده که همراه امام بوده اند “السلام علی الحسین و علی علِیّ بن الحسین و علی اولاد الحسین و علی اصحاب الحسین”؛ علاوه محتوای کلی زیارت عاشورا سلام بر سید الشهداء، فرزندان و یاران او، اعلام دوستی و وفاداری نسبت به آن حضرت و بیان بیزاری از دشمنان ایشان است.

۶ – در نقل دیگری از زیارت عاشورا آمده است: السلام علیک و علی الارواح التی حلّت بفنائک و اناخت بساحتک و جاهدت فی الله معک و شرت نفسها ابتغاء مرضات الله فیک[۱]؛ در این فقره اوصافی همانند مجاهدت در راه خدا با سید الشهداء(ع) و شهادت در راه رضای خدا همراه با سید الشهداء پس از وصفِ در آستان سید الشهداء(ع) ( حلول و اناخه) بودن، آمده است، که از آن فهمیده می شود[۲]” ارواح” به طور مشخص همان شهدای همراه سید الشهداء اند.

۷ – در زیارت عاشورای غیر معروفه[۳]چنین آمده است: “السلام علیک یا ابا عبد الله الحسین و علی من ساعدک و عاونک و واساک بنفسه و بذل مهجته فی الذّب عنک… السلام علیک یا مولای و علیهم و علی روحک و علی ارواحهم و علی تربتک و علی تربتهم السلام علیک یابن سید العالمین و علی المستشهدین معک”. از این عبارت به روشنی فهمیده می شود که مراد از ارواح همان شهدای همراه سید الشهداءاند.

۸ – در زیارت نامه های دیگر برای سید الشهداء(ع) پس از زیارت بر امام حسین(ع) و علی اکبر(ع) وارد شده است که رو به سوی شهدای کربلا کنید و این زیارت را بخوانید و حال این که در هیچ یک از زیارت نامه های گوناگون بر سید الشهداء(ع) ندارد که سلام بر زائرین یا تمام مدفونین در آنجا کنید.
 
در نتیجه از مجموع زیارت عاشورا و دیگر زیارت های سید الشهداء(ع) می شود به بیان قاطع گفت که مراد از ارواح مورد سلام در زیارت عاشورا همان شهدای همراه سید الشهداء اند.
 
پی‌نوشت‌ها: 
[۱] سید ابن طاووس، اقبال الاعمال، ج ۳، ص ۷۰.
[۲] از ظاهر تأخر بیان مجاهدت، و شهادت از حلول و اناخه که به معنای فرود آمدن است، بر می آید که مراد از ارواح همان شهدای شهید روز عاشورا به همراه سیدالشهداء است.
[۳] زیارتی که همان ثواب زیارت عاشورا را دارد، برای کسانی که مشکلی دارند و نمی توانند همه آداب زیارت عاشورا (تکبیر، صد لعن، صد سلام، سجده، نماز و دعای بعد از زیارت) را بجا آوردند. مفاتیح الجنان.

منبع: اسلام کوئست