سیمای سوره اخلاص

پرسش :

ویژگی ها، اهداف و محتوای سوره اخلاص چیست؟

پاسخ :
نام ها: نام های این سوره عبارتند از: «اخلاص»، «الأساس»، «نَسَبه الرّب» یعنی شناسنامه پروردگار، «نور»، «نجات»، «قل هو اللّه» و «الصمد»، که این دو نام اخیر از آیات اول و دوم سوره گرفته شده و نام های دیگر از مضامین و لوازم و صفات سوره است.

شمارگان: دارای 4 آیه و 15 کلمه و 47 حرف است.

نزول: سوره توحید در مکه بر پیامبر صلی الله علیه و آله فرود آمد. این سوره بعد از سوره ناس و قبل از سوره نجم به عنوان بیست و یکمین سوره قرآن نازل شده است. اما در چینش کنونی قرآن صد و دوازدهمین سوره بشمار می آید.

فضایل: در حدیثی از پیامبر صلی الله علیه و آله حکایت شده که: «آیا کسی از شما ناتوان است که در یک شب ثلث قرآن را بخواند؟» برخی یاران پرسیدند: «چه کسی می تواند چنین کند؟» حضرت فرمود: «سوره توحید را بخوانید.»(1)

در حدیثی از امام سجاد علیه السلام حکایت شده که: «خدای متعال می دانست که در آخر الزمان اقوامی می آیند که ژرف نگرند.

از این رو سوره توحید و آیات آغاز سوره حدید را نازل کرد، و هر کس ورای آن را طلب کند هلاک می شود.»(2)

البته روشن است که این ثواب ها برای خواندن همراه با ژرف نگری و تفکر و حرکت در راستای توحید است.

اهداف: هدف اصلی این سوره روشن ساختن ابعاد توحید است.

مطالب: مهمترین مطالب این سوره عبارتند از:
1. اشاره ای به توحید ذات و صفات. (آیه 1 و 4)
2. اشاره ای به اینکه خدا مطلوب و مقصود نهایی موجودات است. (آیه 2)
3. اشاره ای به نفی عقاید مسیحیان و یهودیان در مورد فرزند داشتن خدا. (آیه 3)

پی‌نوشت‌‌ها:
(1) مجمع البیان، ج 10، ص 561.
(2) اصول کافی، ج 1، باب النسبه، ج 3.

منبع: سیمای سوره های قرآن (برگرفته از تفسیر قرآن مهر)، محمدعلی رضایی اصفهانی، انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1389 ش.