احکام تقلید: سوال بیست و هشت

پرسش :

لطفاً مراد از تعبیرات «اقوى این است»، «بعید نیست»، «خالى از قوت نیست»، «خالى از وجه نیست»، «ظاهراً»، «ظاهر این است»، «خالى از اشکال نیست»، «مشکل است»، «اشکال دارد»، «محلّ اشکال است»، «محلّ تأمّل است»، «احوط این است»، «احتیاطاً»، «احتیاط این است» و امثال اینها را که در بعضى مسائل آمده است بیان فرمایید.

پاسخ :
تعبیر «اقوى» فتواست و تعبیر «بعید نیست» تمایل به فتوا مى باشد و تعبیرات «ظاهراً»، «خالى از وجه نیست»، «خالى از قوت نیست» در حکم فتوا مى باشند و هیچ یک از موارد فوق محلّ رجوع به غیر نمى باشند. و تعبیرات «خالى از اشکال نیست»، «محلّ اشکال است»، «محلّ تأمّل است»، «اشکال دارد»، در مورد عدم فتوا، نوعى احتیاط است و مقلّد مخیر است به آنها عمل کرده یا به مجتهد دیگر ـ با رعایت الأعلم فالأعلم ـ مراجعه کند.

و تعبیرات «احوط این است» و «احتیاطاً» چنانچه قبل یا بعد از آنها فتواى به فعل یا ترک باشد احتیاط استحبابى است و محلّ رجوع به غیر نیست و مقلّد مخیر است بین عمل به فتوا یا عمل به احتیاط استحبابى و اگر قبل یا بعد از آن فتوا نباشد، احتیاط وجوبى است و مقلِّد مخیر است که یا به آنها عمل کند یا با رعایت الأعلم فالأعلم رجوع به غیر کند.

منبع: جامع المسائل، استفتائات آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)، جلد دوم، قم: امیر العلم، 1383.