اهمیت و برکات نماز جماعت چیست؟

پرسش :

خواندن نماز به جماعت چه اهمیت و برکاتی دارد که این همه به آن تأکید شده است؟

پاسخ :
نماز جماعت، با شکوه ترین، بهترین، پاک ترین و معنوی ترین اجتماعات دنیا است. از این رو دارای فضیلت و ثواب بسیاری است. برای هر قدمی که انسان به سوی نماز جماعت بر می دارد، ثواب و حسنه ای در نظر گرفته شده و اگر تعداد نمازگزاران از ده نفر تجاوز کند، کسی جز خداوند حساب ثواب آن را نمی داند. در حدیثی آمده است:
«هر کسی نماز جماعت را دوست بدارد، خداوند و فرشتگان او را دوست می دارند».
 
حضرت رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله) می فرمایند:
«آگاه باشید هر که به طرف مسجد، برای اقامه نماز جماعت حرکت کند، به هر قدم او هفتاد هزار حسنه و ثواب برای او نوشته می‌شود و هفتاد هزار گناه او، پاک می‌گردد و به همین اندازه درجاتش بالا می‌رود. اگر در همین حال بمیرد، خداوند هفتاد هزار فرشته بر او می‌گمارد که او را در قبرش زیارت کنند و در تنهایی مونس او باشند و برایش استغفار کنند تا برانگیخته شود».(1)
 
«نماز جماعت»، دارای آثار و برکات متعددی است که در ادامه مطلب به برخی از آنها اشاره می‌شود:
 

۱. آثار و برکات عمومی نماز جماعت

۱-۱. تبلیغ و ترویج نماز

قرار دادن نماز در معرض دید دیگران، هم معتقدان به نماز را خوشحال می سازد و هم زمینه ساز جذب و تمایل دیگران، برای حضور در نماز جماعت می شود.
 

۲-۱. ترویج وتبیین معارف الهی وشعائر دینی

حضرت امام رضا (علیه السلام) فرمودند:
«نماز جماعت بدان جهت قرار داده شد که اخلاص، توحید، اسلام و عبادت خداوند آشکار و ظاهر باشد».(2)
 

۳-۱. شکوه و عظمت اسلام

حضور جمعی مسلمانان در مساجد، ضمن آن که عظمت و بزرگی جماعت مسلمانان را می رساند؛ بیانگر حاکمیت دینی و مکتب در وجود انسان ها نیز هست.
 

۴-۱. وحدت و تعاون

نماز جماعت، نمایانگر وحدت مسلمانان و محل تجلّی همدلی، تعاون و همکاری آنان با همدیگر است «مع مافیه من المساعده علی البرّ و التقوی».(3)
 

۲. آثار و برکات دنیوی نماز جماعت

۱-۲. خوش بینی مردم

پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) فرمودند:
«هر که نمازهای پنجگانه را با جماعت بخواند، به او گمان هر خیر و نیکی را داشته باشید».(4)
 

۲-۲. استجابت دعا

پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) فرمودند:
«چون بنده خدا، نماز را با جماعت بخواند و پس از آن حاجتی را از خدا بخواهد؛ خدای عزّوجلّ از وی حیا می کند که پیش از روگرداندن او، حاجتش را برآورده نسازد».(5)
 

۳-۲. درمان نفاق

پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) فرمود: «هرکس چهل روز در نماز جماعت شرکت کند و به طور مرتب نمازگزارد؛ دو برائت نامه و دو سند رهایی بخش به او می دهند: نجات از آتش و رهایی از نفاق».(6)
 

۴-۲. در پناه خدا بودن

حضرت امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
«هر کس نماز صبح و عشا را به جماعت بخواند، او در پناه خدای عزّوجلّ است».(7)
 

۵-۲. کفاره گناهان

حضرت امام باقر (علیه السلام) فرمودند:
«سه چیز کفاره و پوشاننده گناهان است: وضو ساختن در هوای سرد، راه رفتن در شب و روز به سوی نمازها و محافظت بر نمازهای جماعت».(8)

۳. آثار و برکات اخروی نماز جماعت

۱-۳. مونس در قبر

پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) فرمودند:
«آگاه باشید هر که به طرف مسجد برای اقامه نماز جماعت حرکت کند، به هر قدمی هفتاد هزار حسنه و ثواب برای او نوشته می شود... اگر در همین حال بمیرد، خداوند هفتاد هزار فرشته بر او می گمارد که او را در قبرش زیارت کنند و در تنهایی مونس او باشند و برایش استغفار کنند تا برانگیخته شود».(9)
 

۲-۳. عبور از صراط

رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) فرمودند:
«هر کس در هر کجا باشد، اگر بر جماعت مداومت کند، مانند برق سریع و درخشان همراه نخستین گروه بهشتیان، از روی صراط می گذرد...».(10)
 

۳-۳. آزادی از آتش دوزخ

رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) فرمودند:
«هر کس چهل روز در نماز جماعت شرکت کند و به طور مرتب نماز گزارد... دو برائت نامه و سند رهایی بخش به او می دهند: نجات از آتش و رهایی از نفاق».(11)
 

۴-۳. نجات از مراحل ترسناک قیامت

پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) فرمودند:
«... خداوند در روز قیامت، همه انسان ها را برای حساب گرد می آورد. پس هر مؤمنی که در نماز جماعت شرکت کند، خداوند سختی ها و دشواری های روز قیامت را برای او آسان می سازد؛ آن گاه فرمان می دهد که او را روانه بهشت سازند».(12)
 

۵-۳. ترفیع مقام

رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) فرمودند:
«ای علی! سه چیز موجب ترفیع مقام و درجه مؤمن است: وضوی کامل در هوای سرد، انتظار نماز بعد از نماز و شرکت مداوم در نمازهای جماعت».(13)
 

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری:

نماز جماعت، جلوه‌ای باشکوه از عبادت جمعی و پیوند قلب‌های مؤمنان با یکدیگر و با خداوند است. این عبادت، تنها یک عمل فردی در جمع نیست، بلکه مدرسه‌ای زنده برای پرورش روحیه اخلاص، وحدت، تعاون، و نمایش عظمت امت اسلامی محسوب می‌شود.

بر اساس روایات، نماز جماعت دریای بی‌پایان فضیلت است که گام‌به‌گام برای نمازگزار حسنه، آمرزش گناهان، و ارتقای مقام به همراه دارد. این عبادت شریف، آثار سه‌گانه‌ای دارد:

* آثار عمومی: نشان‌دادن شکوه اسلام، ترویج نماز و معارف الهی، تقویت وحدت و همدلی مسلمانان.

* آثار دنیوی: ایجاد خوش‌بینی در جامعه، استجابت دعا، علاج نفاق، پناه الهی یافتن، و پاک‌شدن گناهان.

* آثار اخروی: انس با فرشتگان در قبر، عبور سریع از صراط، رهایی از آتش، نجات در مواقف سخت قیامت، و کسب درجات بالای بهشتی.

در حقیقت، نماز جماعت نه تنها ابزار ارتباط جمعی با خداوند است، بلکه کلید انسجام و اقتدار معنوی امت اسلامی نیز به شمار می‌آید. اگر این سنت الهی در جامعه ترویج شود، علاوه بر رشد معنوی فرد، سرمایه‌ای عظیم برای عزت دینی، آرامش اجتماعی، و آمادگی برای حضور در صف یاران حق فراهم خواهد شد.
 

سخن پایانی:

نماز جماعت، نه فقط یک عبادت جمعی، بلکه میثاقی آسمانی است که دل‌ها را به هم و به خداوند گره می‌زند. این سنت الهی، جلوه‌ای از شکوه امت اسلامی و رمز وحدت، عزت و آرامش معنوی بین مسلمانان است؛ صفوف به‌هم‌ پیوسته‌ای که آغازشان در مسجد شکل می‌گیرد و برکتشان تا بهشت ادامه می‌یابد.

پی‌نوشت‌ها:
1. وسائل الشیعه، ج 5، ص 372.
2. همان، ج 8، ص 287.
3. همان، ص 287.
4. همان، ج 5، ص 371.
5. بحارالانوار، ج 77، ص 4.
6. همان، ج 88، ص 4.
7. المحاسن، ص 52.
8. بحارالانوار، ج 88، ص 10.
9. وسائل الشیعه، ج 5، ص 372.
10. بحارالانوار، ج 88، ص 3.
11. همان، ص 4.
12. وسائل الشیعه، ج 5، ص 372.
13. بحارالانوار، ج 8، ص 10؛ برای مطالعه بیشتر ر.ک: محراب عشق (در فضیلت نماز جماعت)، محمد مهدی علیقلی.

منبع: یکصد و ده پرسش و پاسخ درباره نماز، مجتبی کلباسی، تهران: انتشارات ستاد اقامه نماز، چاپ: اول، زمستان 1386.