احکام پزشکی | دارو و تحقیقات جدید: سوال دو
پرسش :
الف: با توجه به اینکه گروههاى بسیار زیادى در جهان مشغول تحقیق هستند و نتایج کار خود را دائماً اعلام مى کنند، و از طرفى افراد این گروهها ممکن است برخى از لحاظ علمى، برخى از لحاظ اخلاقى و صداقت و برخى از لحاظ هردو مورد کاملا قابل تأیید نباشند، (به عبارت بهتر هیچ تضمینى نیست که نتیجه اعلام شده تحقیق با واقعیات کاملا منطبق باشد) و از طرف دیگر هیچ مرجع واحدى، در مورد تأیید یا ردّ تحقیقات وجود ندارد و یا اگر هم موجود باشد، مدت زیادى طول مى کشد که نتیجه صحیح کار ارائه شود، در چنین شرایطى، اگر نتیجه تحقیقاتى که در رسانه ها و مجلات اعلام مى شود، با روشهاى قبلى ما (که به فایده کامل و قطعى آنها اطمینان نداریم) مغایر باشد و یا مکمّل آنها باشد، وظیفه ما چیست؟ عمل به روشهاى قبلى یا جدید؟ ب: اگر این کشفیات جدید، خیلى دیرتر از زمان کشف به اطلاع پزشک برسند و قبل از اطلاع، طبیعتاً به همان روشهاى قبلى عمل شود؛ آیا پزشک در قبال عوارض یا هزینه هاى بیهوده روشهاى قبلى، مسؤول است؟ ج: اگر بخاطر عدم وجود امکانات کافىِ اطلاع رسانى، اطلاعات جدید به پزشک نرسد و وى هیچگاه مطلع نگردد، آنگاه مسؤولیت بى فایده بودن روشهاى قبلى بر عهده کیست؟ د: نظر به اینکه بخاطر سپردن کاملِ همان روشهاى قبلى نیز در دوران دانشجویى امکان پذیر نیست، چه رسد به روشهاى جدید، آیا پزشک مى تواند به همان روشهاى قبلى اکتفا کند؟ و یا فقط در حدى که وقت محدودش اجازه مى دهد، به فراگیرى آنها بپردازد؟ دراین صورت اگر متوجه مسائل مهم جدید نشود؛ آیا مسؤولیتى بر عهده اوست؟
پاسخ :
الف: عمل به روشهاى جدید، اگر مکمل قبلى ها باشد و مطمئن باشند که ضرر قابل اعتنایى براى بیمار ندارد، صحیح و بلامانع است. و اگر مغایرت دارند، باید به آنچه اطمینان هست عمل کنند.
ب: ظاهراً هزینه هاى بیهوده، ضمان ندارد و اگر در اثر آن روشها و داروها عارضه اى رخ داده در صورتى که شرط عدم ضمان نکرده باشند، مسؤول هستند. ولى یقین به اینکه سبب عوارض همانها بوده، معمولا پیدا نمى شود.
ج: اگر پزشک با دقت کافى و معاینات لازم، عمل کرده است، با شرط عدم ضمان مسؤول نیست.
د: البته فرا گرفتن روشهاى جدید خوب و گاهى لازم است و اگر پزشک احتمال بدهد که با ارجاع بیمار به پزشکى که روشهاى جدید را فرا گرفته، صلاح است؛ بهتر است به او ارجاع دهد. درهرحال اگر با دقت معاینه و به اندازه معلومات فعلى خود، مداوا کند و شرط عدم ضمان کند، مسؤول نیست.
منبع: جامع المسائل، استفتائات آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)، جلد اول، قم: امیر العلم، 1383.
الف: عمل به روشهاى جدید، اگر مکمل قبلى ها باشد و مطمئن باشند که ضرر قابل اعتنایى براى بیمار ندارد، صحیح و بلامانع است. و اگر مغایرت دارند، باید به آنچه اطمینان هست عمل کنند.
ب: ظاهراً هزینه هاى بیهوده، ضمان ندارد و اگر در اثر آن روشها و داروها عارضه اى رخ داده در صورتى که شرط عدم ضمان نکرده باشند، مسؤول هستند. ولى یقین به اینکه سبب عوارض همانها بوده، معمولا پیدا نمى شود.
ج: اگر پزشک با دقت کافى و معاینات لازم، عمل کرده است، با شرط عدم ضمان مسؤول نیست.
د: البته فرا گرفتن روشهاى جدید خوب و گاهى لازم است و اگر پزشک احتمال بدهد که با ارجاع بیمار به پزشکى که روشهاى جدید را فرا گرفته، صلاح است؛ بهتر است به او ارجاع دهد. درهرحال اگر با دقت معاینه و به اندازه معلومات فعلى خود، مداوا کند و شرط عدم ضمان کند، مسؤول نیست.
منبع: جامع المسائل، استفتائات آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)، جلد اول، قم: امیر العلم، 1383.
