گزارشات تاریخی ورود امام هادی علیه السلام به سامرا

پرسش :

تاریخ درباره نحوه ورود امام هادی (علیه السلام) به سامرا چه گزارشاتی را نقل نموده است؟

پاسخ :
امام هادی (علیه السّلام) به هنگام ورود به سامرا، با استقبال مردم مواجه شد و در خانه خزیمة بن حازم سکنی داده شد.(1) 

«یحیی بن هرثمه» می گوید: وقتی در سر راهمان وارد «بغداد» شدیم، «اسحاق بن ابراهیم طاطری» را که والی «بغداد» بود، دیدم. او درباره امام (علیه السلام) به من چنین گفت: ای یحیی! این مرد فرزند رسول خداست؛ با توجه به وضعیت اخلاقی متوکل -که خود بدان آشنایی کامل داری- اگر درباره او گزارش تحریک‌ آمیزی به خلیفه بدهی او را می ‌کشد و اگر چنین شود، در روز قیامت کارت با رسول خداست. هنگامی که به «سامرّاء» رسیدیم نخست «وصیف ترکی» را دیدم و خبر ورود امام را به اطلاع وی رساندم. او گفت: اگر یک مو از سر این مرد کم شود، بازخواست خواهی شد. سپس پیش متوکل رفتم و گزارشی دادم که حاکی از حُسن سیرت و ورع و زهد امام بود و بدو گفتم که در جریان تفتیش از منزل او، چیزی جز چند کتاب علمی و مصحف نیافتم.(2)

به نقل شیخ «مفید»، نخستین روزی که امام وارد «سامرّاء» شد، متوکل دستور داد تا او را یک روز در «خان صعالیک»(3) نگاه داشتند و روز بعد به خانه ای که برای اسکان آن حضرت در نظر گرفته شده بود، بردند.(4) به نظر «صالح بن سعید»، این اقدام به قصد تحقیر امام هادی (علیه السّلام) انجام شده بوده است. او می گوید: در همان آغاز ورود امام (علیه السّلام) خطاب به ایشان عرض کردم: اینها همواره سعی در فرونشاندن نور و نادیده گرفتن موقعیت الهی شما دارند؛ برای همین شما را در این «خان» که به «خان الصعالیک» معروف است، جای داده ‌اند.(5)

امام هادی (علیه السّلام) تا پایان عمر خود -بیش از بیست سال- در این شهر به سر برد. شیخ «مفید» با اشاره به اقامت اجباری امام در سامرّاء می نویسد: «آن حضرت به ظاهر مورد احترام خلیفه بود؛ ولی در باطن به وسیله متوکل دسیسه هایی علیه آن حضرت می شد که هیچ یک از این نقشه ها در عمل موفق نبود.(6)

پی‌نوشت‌ها:
(1). اثبات الوصیة، مسعودى، انصاریان‏، على بن حسین‏، منشورات رضی، قم، بی تا، ص 228.
(2). تذکرة الخواص‏، سبط ابن جوزى، یوسف بن قزاغلى‏، نینوی‏، تهران،‏ بی تا، ص 359؛ مروج الذهب و معادن الجوهر، مسعودی، أبو الحسن على بن الحسین بن على، دار الاندلس، بیروت، 1385 ق، ج 4، ص 85.
(3). محل فرود کاروانها، مسافر خانه.
(4). الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، مفید، محمد بن محمد، محقق / مصحح: مؤسسه آل البیت(علیهم السلام‏)، کنگره شیخ مفید، قم‏، ‏1413 ق، چاپ اول، ص 334؛ روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، فتال نیشابورى، محمد بن احمد، محقق: خرسان، سید مهدی، مطبعة الحیدریه، نجف، 1386 ق، ص 210.
(5). الارشاد، همان، ص 334.
(6). همان.

منبع: حیات فکری و سیاسی امامان شیعه (علیهم ‌السلام)، رسول جعفریان، موسسه انصاریان، قم، 1381 ش.